SOL & PAT

SOL GABETTA & PATRICIA KOPATCHINSKAJA
Vooral Patricia Kopatchinskaja steekt het niet onder stoelen of banken: ze heeft een broertje dood aan het traditionele concertleven. Dat is volgens haar vaak zoiets als een museum vol amper van elkaar te onderscheiden herhalingen met steeds dezelfde werken. Haar devies: niet telkens weer door de achteruitkijkspiegel omzien en verzuchten hoe mooi het vroeger allemaal was. Kijk ook eens vooruit.
Toen de dirigent Teodor Currentzis haar eens tijdens een openbare interviewsessie vroeg of ze niet liever in het zonlicht van het establishment zou willen spelen, antwoordde ze ontdaan: “O nee, geef mij maar de schaduw.” Daar waren veel fijnere kleuren. Ze had pijn en verdriet nodig om muziek te maken. Ja, zon natuurlijk ook wel, zoals in het dagelijks leven. Maar als die spanningen en contrasten er niet waren, zou ze net zo goed in een bank kunnen werken.








Ze treedt vaak op blote voeten op om een beter contact met de aarde te hebben. Zoals de afgelopen zomer in de Salzburger Festspiele, waar ze niet alleen viool speelde maar ook met witgeschminkt gezicht en in clownskostuum de maanzieke Pierrot lunaire vertolkte en daarbij het door Schönberg genoteerde ‘Sprechgesang’ uitvoerde. Ze heeft een hekel aan comfort en zoekt liever de grenzen op, componeert ook zelf en betrekt soms film in haar optredens. “Ik ben als een kok”, zegt ze monter. “Mijn menukaart wordt steeds groter.” Haar non-conformisme komt ook naar voren in de programma’s die ze samenstelt en die het label Alpha met haar op cd zet.

Gevarieerd menu

Patricia Kopatchinskaja werd in 1977 geboren in Moldavië, destijds nog behorend tot de Sovjet-Unie. Toen ze twaalf was, verhuisde ze met haar familie naar Wenen. Nu is ze al jaren een internationaal gevierd violiste die moedig haar eigen weg zoekt. Sol Gabetta heeft een andere achtergrond. Ze is veertig jaar geleden geboren in Argentinië en heeft Russische en Franse voorouders. Ook zij heeft het belangrijkste deel van haar opleiding in West-Europa genoten en ook zij heeft in de afgelopen twintig jaar de top bereikt.
De celliste is minder extreem in haar ideeën, maar wordt evenzeer bezield door een heilig vuur. “Je moet elk concert spelen alsof het het laatste kan zijn”, zegt ze. Ze schuwt het ijzeren repertoire niet en treedt op met orkesten als de Staatskapelle Dresden en de Berliner Philharmoniker, en met dirigenten als Simon Rattle en François-Xavier Roth. Maar ze verblijft net zo lief in de schaduw met intieme kamerorkesten of in het gezelschap van een op historische instrumenten spelend ensemble onder leiding van Giovanni Antonini. In de kamermuziek meet ze zich zowel met de Steinway van Alexei Volodin als met de fortepiano van Kristian Bezuidenhout.
Sol Gabetta zet zich met evenveel vuur in voor minder bekend en eigentijds repertoire, zoals de concerten van -Mieczysław Weinberg, Peteris Vasks en Wolfgang Rihm. Verder knoopt ze artistieke banden aan met zielsverwante musici. Vier jaar geleden ging ze op tournee met Cecilia Bartoli voor een Dolce duello tussen de twee dames. Ook zij wijkt vaak af van de gebaande wegen. De samenwerking met Patricia Kopatchinskaja is dus zeker geen incident.
Plaisirs illuminés is de titel van een dubbelconcert van Francisco Coll uit 2018, geïnspireerd door het gelijknamige schilderij van Salvador Dalí. Coll dirigeerde zelf de première met de twee vrouwen als solisten. Hij heeft ook een vioolconcert gecomponeerd voor Patricia Kopatchinskaja, die op 18 december in de Matinee de Nederlandse première ervan zal verzorgen in het Amsterdamse Concertgebouw. Deze cd bevat verder onder meer de Musica concertante van Sándor Veress en het Concerto per corde van Alberto Ginastera. Kortom: allesbehalve gestampte pot.
Nog avontuurlijker is het programma van de nieuwste cd. Deze keer is er geen orkest bij betrokken. Het is een duorecital voor de niet zo gebruikelijke combinatie van viool en cello. Sol & Pat laten hun temperament de vrije loop in het Duo van Kodály en zetten geraffineerd de puntjes op de i’s in de Sonate waarmee Ravel de nagedachtenis van Debussy heeft geëerd. Verder ontmoeten oud en nieuw elkaar in een opmerkelijke setting. Enerzijds klinken er spannende bewerkingen van stukken van Bach en Jean-Marie Leclair. Anderzijds vragen niet alleen Xenakis en Ligeti maar ook Jörg Widmann en natuurlijk Francisco Coll de aandacht. Een buitengewoon gevarieerd menu dat naar meer smaakt.