CANDIDE

MARIN ALSOP




Toen zij in New York opgroeide, was de flamboyante dirigent en componist een begrip, vertelt Marin Alsop (64). “Ik kan me nog goed herinneren dat ik hem als peuter op de televisie zag. Later, toen ik een jaar of negen was, zag ik hem in de concertzaal de ‘Young People’s Concerts’ dirigeren. Vanaf het moment dat hij begon te spreken, deelde hij zijn enthousiasme met het publiek. Als je als kind ziet dat iemand zoveel plezier heeft in wat hij doet, dat hij zomaar rond kan springen zonder straf te krijgen, werkt dat heel aanstekelijk. Toen dacht ik: dat is wat ik wil doen als ik groot ben.”

‘Mensen hebben verhalen nodig: een begin, een midden en een einde’

“Ik ontmoette hem voor het eerst toen hij zijn West Side Story in de studio dirigeerde. Dat was in 1984, de befaamde opname met José Carreras. Daar speelde mijn vader viool in het orkest. Ik was nog een tiener, maar ik mocht mee en werd aan Bernstein voorgesteld. Hoe hij met de zangers en de musici omging! Er ging zoveel hartstocht van hem uit, hij had zo’n charisma en zo’n magnetische aantrekkingskracht.”
“Later werd hij mijn leraar en mentor. Niet alleen in de muziek, maar op verschillende niveaus. Hij leerde me wat het betekent om een mens te zijn in deze wereld. Hij was zo genereus, voor iedereen. Zijn doel was mensen samen te brengen. Een van de dingen die hij me leerde, was dat je met muziek verhalen moet vertellen. Hij was zelf een geweldige verteller. Mensen hebben verhalen nodig: een begin, een midden en een einde. En misschien wel als belangrijkste: een moraal.”
Candide is een satirisch verhaal uit 1759 waarin een naïeve jongeman als een onverbeterlijke optimist door de wereld trekt. Zo stelt Voltaire onder meer de hypocrisie van de katholieke kerk aan de kaak. Bijna twee eeuwen later wilden de scenarioschrijfster Lillian Hellman en Leonard Bernstein een parallel trekken met de inquisitie in hun eigen tijd: de heksenjacht op communisten en personen die in de Verenigde Staten van socialistische sympathieën werden verdacht op het hoogtepunt van de Koude Oorlog.
Volgens Marin Alsop is het typerend voor Bernstein dat hij voor zijn politieke overtuiging uitkwam. Ze zegt: “ Candide gaat over het samenbrengen van mensen in een betere wereld. Het past niet in een hokje. Het is geen musical, geen opera, maar op en top Bernstein. Ook in de muziek komen schijnbaar onverenigbare dingen samen: een gavotte met een ‘Joodse’ tango, belcanto met Gilbert & Sullivan. Ik had eens een afspraak met hem. Aan het begin van de avond spraken we over een symfonie van Schumann, aan het eind speelde hij de ene na de andere song van de Beatles op de piano. Voor Bernstein waren er geen grenzen.”