NIEUW LICHT OP BEETHOVEN

MARI KODAMA
De Japanse pianiste is in 1967 in Osaka geboren, in Europa opgegroeid en getrouwd met de dirigent Kent Nagano. Ze kan terugzien op een leven met Beethoven. Ze heeft zijn muziek gespeeld als kind, als student aan het conservatorium van Parijs, op concerten of alleen in de huiskamer puur voor haar eigen genoegen, maar de componist en zijn werk blijven haar intrigeren.
‘Ik leef ermee, ik luister ernaar, ik probeer hem te begrijpen en het geheim te doorgronden van de diepte en de complexiteit van zijn composities en de directe impact die ze hebben op een luisteraar’, zegt ze. Het zat haar dwars dat ze een groot deel van zijn oeuvre niet kon spelen omdat het nu eenmaal niet voor de piano was bestemd, zoals de strijkkwartetten. Toen kwam ze op het idee pianotranscripties van zijn strijkkwartetten te gaan uitvoeren, gemaakt door componisten als Saint-Saëns, Balakirev en Moessorgski.

Beethoven door de lens van andere componisten

Ze zegt dat ze hiermee als het ware door een caleidoscoop de oorspronkelijke werken beschouwt. De gedachte aan zo’n apparaat, dat voorwerpen veelvoudig weerspiegelt en dan telkens afwisselende vormen laat zien, treedt sterk op de voorgrond als je luistert naar de uiteenlopende manieren waarop de drie componisten Beethoven naar hun hand hebben gezet. Bij Saint-Saëns, die delen uit de strijkkwartetten op. 59/1 en op. 18/6 voor de piano heeft bewerkt, lijkt elk moment de Danse macabre of het Allegro scherzando uit zijn Tweede pianoconcert los te barsten. En wie afgaat op Moessorgski’s transcriptie van delen uit het laatste kwartet, op. 135, denkt even dat Beethoven best een Rus had kunnen zijn.




Het is en blijft Beethoven, maar de partituren zijn naar eigen smaak ingekleurd en vertaald naar het toetsenbord, waarbij in elk geval niet de klank van een strijkkwartet is nagebootst. De cd eindigt met Beethovens pianobewerking van de finale uit Mozarts Klarinetkwintet, een prachtig voorbeeld van een nog vrijere werkwijze en hier voor het eerst opgenomen, net als de meeste nummers op deze cd.
Voor Mari Kodama moet een transcriptie zoiets als een goede vertaling zijn, een die de inhoud van het oorspronkelijke werk zo adequaat mogelijk overbrengt. Haar onopgesmukte interpretaties worden alom geprezen, met soms de kanttekening dat zij zichzelf iets te veel zou wegcijferen. Zij is nu eenmaal wars van egotripperij. Misschien is het wel tekenend dat ze in dit programma ervoor heeft gekozen Beethoven door de lens van andere componisten te beschouwen.