Door Benjamin Rous - 26-09-2019 - Artikelen
De grote operatraditie van OostEuropa, gekoppeld aan een Nederlands creatief team. Vanaf november kan het Nederlandse publiek zien wat die spannende combinatie oplevert als de Charkov City Opera & Ballet weer door het land trekt met producties van Verdi’s Aida en Nabucco en Tsjaikovski’s geliefde balletten De Notenkraker en Het Zwanenmeer .
CHARKOVCITY OPERA & BALLET
De Charkov City Opera & Ballet was lange tijd onderdeel van de Nationale Opera in de Oekraïne, maar zette recent de stap om te verzelfstandigen. Een paar jaar geleden waren zij voor het eerst in Nederland te gast met een eigen productie van Verdi’s La Traviata , maar er was ook behoefte aan vernieuwing. Het idee ontstond om het gezelschap te koppelen aan een Nederlands artistiek team, met dirigent Jeroen Weierink en regisseur Marc Krone. Eerst maakten zij een productie van De Parelvissers van Bizet, daarna was Verdi’s Aida aan de beurt. Met die laatste voorstelling keert het gezelschap vanaf november terug in de Nederlandse theaters.
Regisseur Krone, die al een tijd met gezelschappen in Oost-Europa samenwerkt, vertelt dat de samenwerking de nodige uitdagingen met zich meebracht. “De zangers daar waren gewend dat alles altijd op dezelfde manier ging. Ik was heel raar voor ze. Ik vraag geen week repetitie, maar drie of vier weken. En ik liet het koor opeens bewegen. Die wisten niet wat ze overkwam, maar ze vonden het wel heel leuk. Eigenlijk proberen we op een slinkse manier de cultuur daar te veranderen, ervoor te zorgen dat producties een veel modernere en levendigere uitstraling krijgen. Wij verbinden opera heel duidelijk met theater en toneel.”
Dat betekende een nieuwe manier van werken. “Voor De Parelvissers gingen we bijvoorbeeld audities doen, dat was echt een revolutie! Je hebt dan een rij van zeven sopranen, en het was altijd zo dat nummer één in de hiërarchie standaard de rol kreeg. Wij gingen kijken: wie is het beste geschikt voor de rol? En dat werd dus uiteindelijk sopraan nummer zeven. Er zijn mensen met slaande deuren weggestormd! Maar dan denkt iedereen opeens wel: ze kijken naar wat ik kan. En dan gaan ze enorm hun best doen. In plaats van dat oostblokkerige gehang krijg je passie en toewijding, en dat is fantastisch. De grote Slavische traditie werkt dan opeens in je voordeel. Vocaal hoef je er namelijk niets aan te doen: zingen kunnen ze wel! Ik trek een la open en ik heb twintig goede sopranen. Het gaat erom dat ze opnieuw contact maken met de verhalen en de kern van waaruit ze geschreven zijn.”
‘Wij verbinden opera heel duidelijk met theater en toneel’
“Je kunt niet keihard alles opleggen wat normaal is bij ons”, legt Krone uit. “Je moet steeds kijken hoe ver je het elastiek naar twee kanten kunt rekken zodat je bij elkaar komt. Vooral de jonge mensen zijn ontzettend in voor nieuwe dingen, die willen verschrikkelijk graag. Bij de solisten zie je veel verschillen: met sommigen kom je verder dan met anderen. Sommigen hebben echt een ingebouwde harde rem, maar er zijn er ook die het samen kunnen brengen: traditionele zangkunst met een frisse manier van opera benaderen en een verhaal uitbeelden. Oksana Kramareva komt bijvoorbeeld in Nederland de rol van Aida zingen. Dat is in de Oekraïne echt een soort wereldster, met een dijk van een stem. Die vindt die nieuwe manier van werken geweldig: eindelijk mag ze iets.”
Toch hebben de producties van de Charkov City Opera & Ballet een duidelijke klassieke insteek die je niet meer zo vaak ziet bij Nederlandse gezelschappen. “De zangers daar zijn niet bang om met volle overgave iets te maken wat ook een zweem van traditie heeft,” zegt Krone, “terwijl toneelmakers hier dat al snel, onterecht, te ouderwets vinden. Je moet balanceren op die fijne lijn tussen wat mensen verwachten en wat mensen verrast. Je moet nooit het contact met je publiek kwijtraken. Je moet ervoor zorgen dat het publiek denkt: dit is leuker en interessanter en dynamischer en ongewoner dan ik had verwacht. En dat smaakt naar meer!”
Dat geldt net zo goed voor het publiek in Nederland als in de Oekraïne. Na de verzelfstandiging in 2018 zijn ze het tweede operagezelschap van het land, en de reacties van de mensen daar waren overweldigend. “Iedereen merkte op dat ze opeens echte mensen op het toneel zagen, echte emoties, plotseling kwam het verhaal centraal te staan en de zang in dienst van het verhaal. Dat was echt nieuw daar. Zo zie je dat je met die kruisbestuiving echt iets heel moois kunt bereiken.”
