Door Paul Janssen - Artikelen
Met Barlaam & Josaphat vertelt en zingt de Kroatische zangeres en musicologe Katarina Livljanic, leider van het ensemble Dialogos, het oudchristelijke verhaal van de heilige Josaphat. Het verhaal was in de vroege middeleeuwen zeer populair en vindt zijn inspiratie in de geschiedenis van Boeddha.
DIALOGOS
Het is geen geheim meer dat de vroegste kopstukken van het christendom behoorlijk goed waren in public relations. Met oneindige creativiteit omhelsden ze heidense rituelen en andere godsdiensten om de gebruiken en heiligen te confisqueren en een plek te geven in het christelijke geloof. Dit uiteraard om de bekering tot het christendom te vergemakkelijken. Zo was Pasen van oorsprong een heidens feest om het begin van de lente te vieren en de heidense lentegodin Eostre te vereren (vandaar nog steeds het Engelse Easter en Duitse Ostern). Het paasei is daarbij niets anders dan een symbool dat door de druïden werd gebruikt, een symbool voor vruchtbaarheid dat door de vroege katholieken werd omgezet tot een symbool van de wederopstanding van Christus. Tja…
Ook de oosterse prins Siddhartha Gautama Boeddha die beschermd opgroeide, vervolgens het leed van de wereld buiten de paleismuren ontdekte, verlichting zocht en de grondlegger werd van het boeddhisme, moest eraan geloven. Zijn verhaal werd een populaire middeleeuwse legende over de heremiet Barlaam en de prins Josaphat.
Meesterlijke zang- en verteltrant van Katarina Livljanic
Het verhaal gaat dat koning Avenir het christendom afwees. Astrologen voorspelden dat zijn enige zoon Josaphat op een dag een belangrijke christelijke leider zou worden. Zijn vader isoleerde de prins, net als in het verhaal van -Boeddha dat rond de derde eeuw na Christus in India ontstond, van de buitenwereld zodat hij geen enkel contact had met het menselijk lijden in de wereld en opgroeide in weelde. Desondanks slaagde Josaphat erin de heremiet Barlaam te ontmoeten die hem door middel van verschillende ontmoetingen bekend maakte met het menselijk lijden en de verlossing door het christendom. Uiteindelijk bekeerde Josaphat zich en overtuigde hij zelfs zijn vader.
De verhalen rond Josaphat en Barlaam gingen in verschillende vertellingen de wereld over – delen ervan vormden zelfs de inspiratie voor scenes in Shakespeares De Koopman van Venetië – en de hoofdpersonen werden uiteindelijk heilig verklaard. In de westerse katholieke kerk is 27 november nog steeds de dag van Sint-Barlaam en Sint-Josaphat.
Katarina Livljanic, ook bekend van Sequentia, is altijd geïnteresseerd geweest in mythen en in de wijze waarop deze zich verspreidden over de wereld. Zo vertelde ze met haar ensemble Dialogos al eens het verhaal van de Bijbelse Judith. In combinatie met muziek, die volgens Livljanic als vanzelf ontsproot aan de tekst, maar zich ook baseert op onder andere Slavische, Griekse, Kroatische en Franse bronnen, heeft ze nu van het verhaal van Barlaam en Josaphat een prachtig staaltje storytelling gemaakt, begeleid door Albrecht Maurer op fiddle en rebec en Norbert Rodenkirchen op fluit en harp. De verschillende versies van de legende komen langs in verschillende talen, maar het is vooral de meesterlijke zang- en verteltrant van Livljanic die de luisteraar aan haar lippen doet hangen.
Een e-book, verkrijgbaar door een link in het cd-boekje, gaat uitgebreid in op de legende en de achterliggende historie, en biedt ook video’s van de uitvoeringen van de muziek op locatie. Een mooi project, waarbij historische correctie en artistieke presentatie elkaar op intrigerende wijze ontmoeten.
