DE MUZIEK DRUKKEN VAN CHRISTOPHE PLANTIN

PAUL VAN NEVEL
In de eerste helft van de zestiende eeuw werd er in Antwerpen nog veel muziek uitgegeven. Bekende namen in dit verband zijn Tylman Susato en Pierre Phalèse. Maar eind zestiende eeuw was die glorietijd van de Antwerpse muziekdruk voorbij en werd daar nauwelijks meer muziek uitgegeven. Grote uitzondering: Christophe Plantin.
Paul van Nevel vertelt: “Christophe Plantin is niet te vergelijken met de oudere Antwerpse muziekdrukkers. Hij was eigenlijk veel meer een echte uitgever die van alles publiceerde, vooral bijbelse en wetenschappelijke werken. Muziek drukken deed hij ook, maar wat we van hem hebben is in verhouding tot zijn totale werk niet veel. Het drukken van muziek was, zeker op de geavanceerde manier waarop Plantin dat wilde doen, bijzonder kostbaar. Zelfs een beroemdheid als Philippus de Monte moest Plantin een voorschot voor papier betalen en componisten moesten vaak zelf een deel van de oplage van hun werken afnemen om Plantin enigszins uit de kosten te laten komen.”
De keus voor Plantin als onderwerp voor een cd ligt dus niet erg voor de hand... “Niet als je geen concrete aanleiding ziet. Maar de cd is een samenwerking van het Huelgas Ensemble met het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen, waar echt alles wat maar over Plantin te weten valt is samengebracht. Ook zijn hele bedrijfsvoering is bewaard. Je kunt het hele traject van iedere publicatie precies volgen. Alle brieven van en aan Plantin zijn bewaard gebleven. Zo kun je zien hoe hij contact legde met schrijvers en componisten en wat zijn voorwaarden waren voor publicatie. Plantin was een perfectionist die graag experimenteerde met nieuwe lettertypes en nieuwe manieren om muziek te drukken. Geen moeite was hem te veel om de allerbeste letterzetters aan zich te binden en het allerbeste, en dus ook duurste, materiaal te verwerven. Als je al die archieven uitpluist, kun je zien dat het in Antwerpen in de tweede helft van de zestiende eeuw erg moeilijk was

‘Verbijsterende kwaliteit’

om wat geld te verdienen met muziekuitgaven. Die verzoeken om papiervoorschotten aan componisten en de eis dat ze een deel van de oplage van een bundel zelf afnamen en verkochten zie je regelmatig terug.”
Dan moet Plantin wel een gedreven muziekliefhebber zijn geweest. “Dat was hij zeker! Onze cd begint met een treur motet op zijn dood in 1589, gecomponeerd door Andreas Pévernage. Dit is een van de ontdekkingen die we deden toen we ons in de muziekdrukken van Plantin gingen verdiepen. Pévernage werkte eerst in Kortrijk, maar daar moest hij vertrekken omdat hij er calvinistische sympathieën op na zou houden. Gelukkig voor ons is Pévernage daarna naar Antwerpen gegaan, anders had hij Plantin mogelijk nooit ontmoet, en is daar kapelmeester aan de kathedraal geweest. Plantin heeft vier boeken met chansons van Pévernage uitgegeven, bij elkaar zo’n tachtig stukken. Dat is muziek van een verbijsterende kwaliteit! De zangers waren er allemaal meteen verrukt van. We hebben op deze cd vier chansons van Pévernage opgenomen, en we gaan een keer een hele cd aan zijn muziek wijden. Er zijn ook prachtige missen en motetten van hem. Plantin begon pas aan het eind van zijn leven aan de uitgave van de chansons van Pévernage, zijn schoonzoon Jan Moretus heeft de uitgave van alle vier de boeken voltooid.”
Lees verder op pagina 18




“Het mooie van een project rond een muziekuitgever is dat je op die manier bij componisten terechtkomt die je niet tegenkomt als je alleen cd’s programmeert rond één componist. Dan is het fantastisch als je ineens zo’n Andreas Pévernage ontdekt, die wat mij betreft thuishoort in de top van het componeren in de renaissance. Maar ook George de La Hèle, die enige tijd kapelmeester van Filips II van Spanje was, is een componist die meer aandacht zou verdienen. In zijn eigen tijd was hij een grote bekendheid, anders zou hij natuurlijk niet naar het Spaanse hof zijn gehaald, maar zijn muziek is nu totaal vergeten. Ook van hem hebben we muziek opgenomen op deze cd. Plantin heeft in 1578 een bundel missen van De La Hèle uitgegeven die wat betreft de vormgeving en de gebruikte technieken zeer vernieuwend was. Plantins muziekdrukken bieden veel moois, we zullen er waarschijnlijk vaker uit gaan putten.”
HUELGAS ENSEMBLE
24 & 26 AUGUSTUS
FESTIVAL OUDE MUZIEK
WWW.OUDEMUZIEK.NL



PALESTRINA, LE JEUNE e.a.
THE MUSIC PRINTS OF CHRISTOPHE PLANTIN
HUELGAS ENSEMBLE
O.L.V. PAUL VAN NEVEL
DEUTSCHE HARMONIA MUNDI
VKZ.NL/18435
€ 23,99