Stemming bij menstruerende pubers

‘De schommeling van hormonen tijdens de menstruatiecyclus kan veel invloed hebben op hoe je je voelt. We wilden onderzoek doen naar de invloed van puberteit op de ontwikkeling van depressieve klachten, en de menstruatiecyclus leek ons daar een goede focus voor’, legt vwo-scholier Charlotte Groenendijk uit. Samen met Aarna Bhugra en Isabel Lenting doet ze voor haar profielwerkstuk bij Pre-University College Leiden onderzoek naar het verband tussen depressie en hormonen bij pubers.

De drie scholieren pakken het serieus aan en volgen drie verschillende onderzoeksmethoden: vragenlijsten, interviews en speekseltesten. ‘In eerste instantie wilden we zelf speeksel afnemen bij jongeren, om aan de hand daarvan hormoonconcentraties te bepalen. Dat bleek niet haalbaar in de tijd die we hadden, maar gelukkig had onze begeleider vanuit de Universiteit Leiden nog een dataset liggen van onderzoek bij 13-tot 18-jarigen’, vertelt Groenendijk. Analyse met statistiekprogramma SPSS laat vervolgens zien dat de depressiescore van deze proefpersonen – bepaald aan de hand van een standaard vragenlijst – hoger is bij een grotere concentratie estradiol, een vorm van oestrogeen. Met testosteron is geen verband zichtbaar. ‘Dit was een beetje tegen de verwachting in, want uit literatuuronderzoek kwam juist naar voren dat vrouwen in de folliculaire fase aan het begin van de cyclus – als oestrogeen toeneemt – vrolijker en energieker zijn’, merkt Groenendijk op.

‘De vragenlijsten hebben we laten invullen door bekenden van ons. Deelnemers gaven twee weken lang elke dag aan in hoeverre bepaalde omschrijvingen over hun gemoedstoestand, zoals ‘vol energie’ of ‘gespannen’, op hen van toepassing waren. Het leek ons interessant om daarbij ook twee mensen met een gediagnosticeerde depressie mee te nemen. Daardoor moesten we alleen wel een maand wachten op toestemming vanuit de ethische commissie van de universiteit voor we konden beginnen’, aldus Groenendijk. ‘Het was inderdaad mooi geweest als de vragenlijsten vier weken besloegen, om de hele cyclus te volgen, maar we hadden dus wat vertraging. Doordat we wel iedereen hadden gevraagd wanneer hun laatste menstruatie was, konden we onze deelnemers opdelen in groepen die in verschillende fases van hun cyclus zaten. Dat bleek toevallig best mooi verdeeld te zijn.’

Literatuur
Uit de vragenlijsten komt onder meer duidelijk naar voren dat meiden in de luteale fase, de laatste fase voor de menstruatiefase, meer last hebben van stemmingswisselingen en prikkelbaarheid. ‘Dat kwam ook terug in de interviews die we met dezelfde deelnemers hielden en klopt ook met de literatuur. Uit de interviews bleek dat de meeste deelnemers zich wel bewust waren van het effect dat hun cyclus op hun gemoedstoestand heeft. Tegelijkertijd gaven ze ook aan dat er veel andere factoren meespelen in hoe ze zich voelden, zoals school en sport. Daar hadden we van tevoren eigenlijk niet echt rekening mee gehouden’, vertelt Groenendijk.

‘Ik vond het heel leuk om onderzoek te doen naar een doelgroep waartoe ik zelf ook behoor. Daardoor konden we ons echt verplaatsen in de mensen die meededen. Het zet je bovendien aan het denken, want de resultaten kunnen betrekking op jezelf hebben. Met participanten werken was hierdoor ook fijn, maar tegelijkertijd wel lastig. We hadden in elk geval bij één persoon dat ze bij het interview nogal dichtklapte. Wellicht was dat anders geweest bij een anoniemere onderzoeker.’

Stuur je scriptie in

Is jouw masterscriptie, bachelorthesis of profielwerkstuk interessant leesvoer voor je medebiologen? Stuur een mail naar redactie@bionieuws.nl