Door Gerard Scheltens - 30-09-2020 - Artikelen
Hij was een grote naam en een belangrijk en invloedrijk componist. ‘Kozeluch ist im ganzen musikalischen Europa rühmlich bekannt’, stond in het Wiener Jahrbuch 1796. Dat is tegenwoordig wel anders, want we zijn hem (bijna) vergeten...
JENNY SOONJIN KIM
We hebben het over Leopold Antonín Kozeluch (1747-1818), tijdgenoot van de ‘Weense klassieken’ Haydn, Mozart en Beethoven. Net als dat illustere drietal was hij een beroemdheid in Wenen, het muziekcentrum van Europa waar tal van componisten, musici en kapelmeesters waren neergestreken. Je zou kunnen zeggen dat er in die stad een surplus was aan nijvere toonvinders, die roem vergaarden met het ene prachtwerk na het andere, en na hun dood onder het maaiveld verdwenen omdat er aan hun muziek geen behoefte meer was. Gelukkig is muziekpapier geduldig: na eeuwen kruipen de vergeten grootheden een voor een onder het stof vandaan en krijgen wij de kans om mooie ontdekkingen te doen dankzij gedreven musici die de doornroosjes tot leven wekken.
De Koreaans-Amerikaanse pianiste Jenny Soonjin Kim is zo iemand. Ze werkt aan Claremont University in Californië en is gespecialiseerd in de uitvoeringspraktijk van oude muziek. Alle vijftig pianosonates van Kozeluch heeft ze voor Brilliant Classics ingespeeld op de ‘tijdeigen’ pianoforte, een formidabele prestatie op hoog niveau, in totaal ruim 12,5 uur muziek op twaalf cd’s. Net zo’n huzarenstuk, met dezelfde vijftig sonates werd recent geleverd door de Nieuw-Zeelander Kemp English op het label Grand Piano, ook op twaalf cd’s. Deze formidabele pianist doet qua techniek niet onder voor Kim, maar hij gebruikt een moderne concertvleugel in een nogal afstandelijke, ruime akoestiek en dat klinkt net even anders.
Vederlicht en energiek spel
Nu ik eenmaal heb geluisterd naar Kozeluch-volgens-Jenny Soonjin Kim wil ik eigenlijk niet anders meer. Haar spel op de Walter-fortepiano is vederlicht en energiek en tegelijk intens en innemend. De delicate opnameklank tinkelt aangenaam zonder ooit priegelig te worden, en is te omschrijven als ‘crisp’ of ‘krokant’. Heel lekker dus. De klank zit in tussen het aloude klavecimbel dat in Wenen in Kozeluchs tijd in onbruik was geraakt, en de moderne piano en is dus perfect gekozen.
Twaalf uur lang vijftig pianosonates van één componist achter elkaar is wat veel, maar het is een grote rijkdom om te grasduinen in dit mooie materiaal van een componist die in alle opzichten een kind was van de tijd en plaats waarin hij leefde. Kim houdt zich standvastig aan de chronologie van de lange rij sonates en daardoor kun je Kozeluchs ontwikkeling van de late barok naar de romantiek goed volgen. Kozeluchs belangrijkste evenknie ‘in de schaduw der groten’ is Muzio Clementi (1752-1832). Het begint ongeveer bij de galante sfeer van de hofmuziek van het rococo, maar trekt al gauw verder via de ‘empfindsame’ Sturm und Drang van iemand als C.Ph.E. Bach en de rijpere stijl van Haydn en Mozart naar de sfeer van Beethoven, want ook van het nieuwe elan kreeg Kozeluch een flinke tik mee.
Het zijn bekwame en fantasierijke componisten als Kozeluch die zorgden voor de context die de toppen van Haydn, Mozart en Beethoven mogelijk maakten. Deze cd-boxen vol mooie muziek geven daarvan het bewijs. Jenny Soonjin Kim heeft werkelijk iets moois verricht.
