Door Hein van Eekert - 29-05-2020 - Artikelen
De muzikaal veelkleurige rijkdom die de Russische componist Nikolaj Medtner zijn luisteraars meegeeft, zorgt ervoor dat je zijn muziek opnieuw en opnieuw wilt horen. Het kan nu: pianist Frank Peters en mezzosopraan Ekaterina Levental begonnen aan de complete opname van zijn liederen. De eerste cd: Incantation.
EKATERINA LEVENTAL & FRANK PETERS
De muziek van Nikolaj Medtner (1880-1951) is in vergetelheid geraakt. Verklaring? Hij is misschien 70 jaar te laat geboren en was niet modern genoeg voor zijn tijd; anderzijds is de muziek zo rijk en origineel dat je er misschien meer dan eens naar moet luisteren om hem volledig te proeven. Neem zijn liedrepertoire: Frank Peters, die Nikolaj Medtner al tijdens zijn opleiding ontdekte, en mezzosopraan Ekaterina Levental nemen zijn complete liedoeuvre op en komen nu met de eerste van een reeks cd’s. Het is typisch Russische liedkunst, maar op de een of andere manier nog kleurrijker.
‘Medtner is een meester in het verklanken van emoties’
“Hij was een fenomenale pianist”, zegt Frank Peters over Nikolaj Medtner. Rachmaninov bewonderde hem daarom en noemde hem ‘de grootst levende componist van onze tijd’. “Hij is een meester in het verklanken van emoties,” zegt Peters, “hij doet geen enkele concessie: de piano zingt en tekent mee. In Winteravond (op. 13 nr. 1) hoor je bijvoorbeeld voortdurend de wind gieren en gillen om het huis waarin de hoofdpersoon zich bevindt. Schemering (op. 24 nr. 4) gaat over hoe alle kleuren in elkaar overlopen. In de tekst staat: ‘ik in alles en alles in mij’ en in de pianopartij is dat zo verklankt, dat je het bijna als pianostuk zou kunnen spelen.”
Het grote stembereik van Ekaterina Levental wordt volledig door Medtner aangesproken, soms zelfs binnen de grenzen van één lied. “Hij is vocaal compromisloos”, zegt de mezzosopraan. “De composities zijn duo’s: in Winteravond kom je soms niet boven de piano uit. Dat hoort ook zo: je bent in gevecht met de natuur.” Het feit dat Medtner precies doet wat hij wil, zonder echt rekening te houden met wat een stem vermag, vindt Levental juist bijdragen aan de kwaliteit van de werken: “Als je de partituur opent, dan denk je: dit kan niet. Maar het kan wel en dat is wat hij mij heeft geleerd en heeft gegeven, want hij haalt uit mij dingen naar voren waarvan ik niet wist dat ik ze in mij had.”
Medtner heeft geen gemakkelijke stukken geschreven, vertelt Frank Peters, maar de muziek is volstrekt natuurlijk en daardoor niet vijandig: “Je moet er wat voor doen, maar je kunt ze altijd lekker spelen. Hij wilde echt bij zijn taal blijven en hij geloofde daar heilig in.”
Medtner is deels van Duitse afkomst, dus onder zijn 107 liederen is een aantal op Duitse teksten, maar Ekaterina Levental vindt hem toch Russisch, om ‘het genereuze van zijn muziek’. “Voor mij is hij dat om de enorme toewijding aan de taal en ook het citeren van sacrale motieven en volksmuziek in de liederen. Hij is iemand die weet wat Russisch is.”
