SJOSTAKOVITSJ

VKZ.NL/19625
€ 25,99

VOORAL TEGENDRAADSHEID

KAMERMUZIEK
Drie kwartetten uit de experimentele periode van Sjostakovitsj, toen in Rusland nog avonden met eigentijdse muziek werden georganiseerd, de theaters westerse avant-gardedrama’s brachten en galeries de revolutionaire schilderijen van Picasso exposeerden. De kwartetten passen in die vernieuwende sfeer. Later zouden ze als antidemocratisch en pervers worden bestempeld. Vrolijk is het allemaal bepaald niet: veel melancholiek, expressieve solorecitatieven, klaagzangen. Grote intervalsprongen, schrijnende dissonanten, vaak een extreem hoge ligging van de eerste viool, macaber. Maar ook sardonische humor en bittere ironie. Het is een volstrekt individueel idioom en voor zo’n klanktaal moeten musici in de wieg zijn gelegd. Dat kun je van het Tsjechische Pavel Haas Kwartet zeker zeggen: ze zijn gepokt en gemazeld als het om Oost-Europese muziek gaat, op hun huislabel Supraphon hebben al ze er al veel van opgenomen. Wat bij Sjostakovitsj vooral naar voren wordt gehaald is tegendraadsheid. Zelfs daar waar je van de instrumenten een harmonische samenspraak verwacht, wringt het. En zelfs waar het ritme ze in een keurslijf dwingt, zoals in de Wals uit opus 68, klinkt anarchie. Wie niet overtuigd mocht zijn: luister eens naar de drie adembenemende largo’s uit opus 110: beklemmend, precies zoals de componist het bedoeld moet hebben.
JOS VAN DER ZANDEN