BOEGBEELD VAN DE NEDERLANDSE COMPONISTEN

CALLIOPE TSOUPAKI
Eind vorig jaar volgde ze, unaniem verkozen, Mayke Nas op als Componist des Vaderlands. De Grieks-Nederlandse Calliope Tsoupaki is daarmee, nadat Willem Jeths het spits afbeet, de derde componist die twee jaar lang de eer van de Nederlandse toondichters hoog mag houden en bij gebeurtenissen van nationaal belang een passende klankherinnering mag schrijven. Tsoupaki neemt haar nieuwe métier serieus, al moest ze er toen ze gevraagd werd wel even over nadenken. “Ik woon dan al wel dertig jaar in Nederland, maar mijn oorsprong is Grieks. Toen bedacht ik dat mijn artistieke vaderland echt Nederland is en dat ik hier zo’n beetje mijn hele oeuvre van ruim honderd stukken heb geschreven. Ik kan laten zien en horen dat kunstenaars niet nationaal gebonden hoeven zijn - al in de middeleeuwen trokken componisten en musici wereldwijd van hof naar hof – en dat ik met mijn Griekse achtergrond, gecombineerd met mijn Nederlandse scholing, werkelijk iets kan toevoegen.”
Bovendien wil Tsoupaki de komende twee jaar aan het publiek uitleggen wat het betekent om in deze tijd componist te zijn. “Ik wil de vreugde duidelijk maken, de moeilijkheden, de strijd, zowel technisch als praktisch, en een lans breken voor jonge componisten. Het is immers niet makkelijk om in deze tijd een beginnend componist te zijn. Dus hoe meer ik een pleidooi kan houden voor hedendaagse muziek, hoe beter het is. De hedendaagse muziek is niet waardeloos, de componist sterft niet uit, die blijft. Altijd. Ik wil verantwoordelijke programmeurs en politici ervan doordringen dat niet alle goede muziek al geschreven is. Er moet een balans komen. Nieuwe muziek is minstens zo belangrijk als het oude, gekende repertoire.”

‘Nieuwe muziek is minstens zo belangrijk als het oude, gekende repertoire’

Zo. Strijdbaarheid kan de nieuwe Componist des Vaderlands niet ontzegd worden. Daarbij geeft Tsoupaki zelf het goede voorbeelden met composities als de St. Lukas Passie , Mariken in de Tuin der Lusten en Salto di Saffo , die zowel hedendaags als tijdloos zijn en waarin de Grieks-Byzantijnse en westerse tradities samenvloeien. Voor haar komt die synthese juist door het feit dat ze over de grenzen is gaan kijken. “Het was voor mij niet genoeg om in Griekenland te blijven, ik wilde van andere culturen leren.” En ze wist al snel dat ze in Nederland moest zijn, dat iemand als Louis Andriessen haar verder kon helpen. “Ik ben inmiddels zowel Nederlands als Grieks, zowel persoonlijk als in mijn muziek. Die Griekse en Nederlandse kant zijn heel complementair; ik heb altijd de verbinding gezocht en nooit de verschillen. Alleen dan kan het vanbinnen een eenheid worden.”
Haar eerste wapenfeiten als Componist des Vaderlands zijn Music for ever voor trompet, geschreven voor Eric Vloeimans (de partituur is gratis te downloaden op www.componistdesvaderlands. nl), en Song for Life and Death voor panfluitist Matthijs Koene ter gelegenheid van de Dag van de Mensenrechten.



Goede, direct aansprekende stukken zijn het. “Ik schrijf niet allen voor mijzelf”, zegt Tsoupaki over haar werk. “Mijn stukken moeten naar buiten toe, een dialoog met de luisteraars aangaan.” Daarom zal ze als Componist des Vaderlands geregeld ruimte maken in haar agenda om met een stuk muziek in te haken op de actualiteit. En er staat al het een en ander op stapel. Zo wil ze graag een heus carnavalswerk schrijven en zal ze zich in 2020 bij 75 jaar Bevrijdingsdag luid en duidelijk laten horen. Dit jaar is ze al prominent aanwezig bij het Componistendiner dat op Bevrijdingsdag wordt gehouden in het Muziekgebouw aan ’t IJ in Amsterdam. “Ik wil op mijn manier ook iets betekenen voor mijn collega’s. Ik heb geen ruimte en tijd om bijvoorbeeld voorzitter te worden van het Genootschap Nederlandse Componisten (GeNeCo), maar ik kan wel twee jaar lang een boegbeeld zijn. Ik heb mijn doel bereikt als ik de Nederlandse componist zichtbaar heb gemaakt en mensen weten wat het inhoudt om een componist te zijn.”
Dat Calliope Tsoupaki daarbij net als haar voorgangster ook nog vrouw is, is mooi meegenomen. En op zich al een duidelijk statement, aldus Tsoupaki. “Ik hoef niet extra te focussen op het feit dat ik een vrouwelijke componist ben. Al kan extra aandacht voor de vrouw in dit beroep nooit kwaad. Hoewel het goed gaat, is er nog steeds een achterstand die ingehaald moet worden. Maar vergeleken bij de tijd van Clara Schumann zijn we er behoorlijk op vooruit gegaan. Clara Schumann en Alma Mahler zouden ongetwijfeld jaloers op mij zijn geweest: al was dat waarschijnlijk vooral vanwege het feit dat ik niet getrouwd ben met een componist.”
WWW.COMPONISTDESVADERLANDS.NL