SWINGENDE STEMMEN IN HET CONCERTGEBOUW

LE MYSTÈRE DES VOIX BULGARES



In 1975 bracht de Zwitserse etnomusicoloog Marcel Cellier op zijn eigen label Disques Cellier een langspeelplaat uit onder de titel Le Mystère des Voix Bulgares . Op de plaat bracht hij eigen opnamen en archiefopnamen van de Bulgaarse traditie van vrouwenzang samen. Hofleverancier van de plaat was het Bulgarian State Television Female Choir. Zoals met veel etnomusicologische platen gebeurde er weinig. Een selecte groep liefhebbers wist de opname te vinden, maar daar bleef het bij.
Totdat de Engelse singer-songwriter Peter Murphy, de leadzanger van de Engelse postpunkband Bauhaus, een cassette bemachtigde met een registratie van de plaat. Hij gaf de cassette aan Ivo Watts-Russell van het Britse 4AD-label die direct enthousiast werd. Hij bracht Le Mystère des Voix Bulgares in 1986 uit en vervolgens verscheen de plaat in de Verenigde Staten op Nonesuch en in de rest van Europa bij Philips. Wat in 1975 nog uitbleef gebeurde nu wel. De wereld viel als een blok voor alles wat men voordien lelijk vond aan volkszang: de harde, vaak nasale stemmen, de pijnlijk tegen elkaar aanschurkende dissonanten, de vreemde melodieën die men hooguit kende uit het werk van Béla Bartók en niet te vergeten het ruim twintig vrouwen tellende koor in sprankelende klederdracht.
Le Mystère des Voix Bulgares werd een hit en ook volume 2, 3 en 4, uitgebracht in respectievelijk 1989, 1990 en 1998 waren succesvol. Bovendien wisten verschillende popmusici zoals U2, Kate Bush en Drake de unieke sound van het koor zo te waarderen dat ze samenwerking zochten. Wat de populariteit van die swingend botsende Bulgaarse stemmen nog verder vergrootte.
Ondertussen zat het Bulgarian State Television Female Choir met een uitdaging. De wereld had swingend botsende Bulgaarse stemmen leren kennen en niet dit staatskoor met de weinig commerciële naam. Het koor dat al sinds 1952 bestaat kreeg in 1997 de officiële toestemming van Cellier om de naam van de succesvolle platen als koornaam te gebruiken.
Toch werd het rond het begin van het nieuwe millennium wat stiller rond de Bulgaarse dames. Nieuw materiaal bleef uit en de aandacht verslapte. En toen was er opeens een zekere Lisa Gerrard. Deze Australische zangeres van de alternatieve popgroep Dead Can Dance had de Bulgaarse stemmen gehoord in haar jonge jaren. ‘We leefden in Londen en we waren arm’, zegt ze over die eerste kennismaking. ‘Ik was een kind en had geen idee wat de toekomst zou brengen. Ik kon mij vanwege onze precaire financiële positie ook geen enkele voorstelling maken. Het enige wat ik wist is dat ik van zingen hield. En toen hoorde ik het Bulgaarse vrouwenkoor. Ik dacht: dit is het, dit is de top. Beter wordt het niet. Dit wil ik.’

Een groot geschenk

Gerrard groeide uit tot een succesvolle zangeres met een bereik van het contra-altregister tot de hoogte van een sopraan. Ze ontwikkelde zich ook als componiste en leverde met haar mengsel van pop, rock, verschillende volksmuziektradities zoals de Griekse, Turkse, Italiaanse en Arabische en klassieke invloeden onder andere een bijdrage aan de soundtrack van de film Gladiator . In 2017 kwam ze na vele omzwervingen eindelijk bij die bepalende ontmoeting uit haar jeugd terecht en nam ze met Le Mystère des Voix Bulgares de single Pora Sotunda op. Eind vorig jaar volgde de eerste cd van het Bulgaarse koor in twintig jaar. Uiteraard in samenwerking met Lisa Gerrard.
Hun gezamenlijke muziekavontuur, BooCheeMish , is inmiddels een ‘huwelijk tussen avant-garde en de middeleeuwen’ genoemd en heeft alle ingrediënten om zowel Le Mystère des Voix Bulgares als Lisa Gerrard weer stevig op de kaart te zetten. Veel materiaal van de cd, dat bestaat uit traditionele Bulgaarse volkszang en composities van Gerrard, vormt de basis voor het concert op 12 maart in het Concertgebouw in Amsterdam.
‘Deze vrouwen zongen eeuwenoude folksongs, doorgegeven van moeder op dochter’, zegt Gerrard over het koor.
‘Binnen een octaaf vonden ze zoveel verschillende noten. Hun stemmen kwamen destijds al bij mij binnen als een felle straal zonneschijn. Ze maken mijn verbeelding wakker en nemen mij figuurlijk mee op reis. Je blootstellen aan en openstellen voor muziek uit andere culturen, zoals de Bulgaarse, geeft nieuwe ideeën over hoe te communiceren. Het heeft mij ook nu weer een veel groter palet gebracht waarmee ik mijzelf kan uitdrukken. Wat dat aangaat is Le Mystère des Voix Bulgares een van de grootste geschenken die ik in mijn leven heb mogen ontvangen.’
LE MYSTÈRE DES VOIX BULGARES 12 MAART CONCERTGEBOUW, AMSTERDAM
WWW.CONCERTGEBOUW.NL




BOOCHEEMISH
LE MYSTÈRE DES VOIX BULGARES FEATURING LISA GERRARD PROPHECY
VKZ.NL/19139
€ 20,99