ONCONVENTIONEEL EN AMBITIEUS

DARIA VAN DEN BERCKEN
Daria van den Bercken is even bescheiden als onconventioneel en ambitieus. Jaren geleden besloot ze dat het pad van de ‘gewone’ solist en kamermusicus niet het hare was, omdat ze nu eenmaal echt getriggerd wil worden door muziek die haar hart raakt. En die muziek wordt niet allerwegen gevraagd door concertzalen en orkesten. Mozart gaat misschien nog, maar de pianowerken van Georg Friedrich Händel en de sonates van Domenico Scarlatti behoren niet tot de kern van het repertoire van de gemiddelde solist en concertpianist.
Voor Daria van den Bercken is dat geen probleem. Ze creëert haar eigen wegen, haar eigen concerten, haar eigen projecten. Ze maakte intrigerende videofilms rond Mozartsonates, speelde Händel hangend aan een hijskraan of rijdend op een bakfiets en bereikte zo vooral publiek dat normaliter niet zo gauw de concertzaal betreedt. Hoewel het nu wat gevoeliger ligt hoopt ze ook met haar muzikale jeugdliefde Domenico Scarlatti, haar jongste project, een breder publiek te vinden dan de verstokte klassiekemuziekfanaat en toetsenadept. “Händel is zo extravert, bij zijn werk passen zaken als spectaculaire buitenconcerten. Bij Scarlatti vind ik dat niet kunnen. Zijn werk vergt concentratie, je wordt in een onbewuste fantasie gezogen. Zijn muziek heeft baat bij rust en optimale aandacht van het publiek.”




Ze had er nooit eerder aan gedacht om een compleet recital of zelfs een project geheel aan Scarlatti te wijden, maar gaandeweg werd hij steeds intrigerender. “Scarlatti is de kwintessens van iemand die helemaal alleen in de geschiedenis staat. Bovendien zijn die vijfhonderdvijftig sonates ook nog eens een bolwerk op zich, al zijn ze echt niet allemaal even indringend. Scarlatti hoort niet in een hiërarchie of continuüm van componisten. Hij staat alleen en heel ergens anders.”
Na de geboorte van haar dochter deze zomer had ze alle tijd om in Scarlatti te duiken en de uiteindelijke samenstelling van de cd voor te bereiden. Een helse klus, vond ze. “De schifting was een ingewikkelde, om verschillende redenen”, zegt ze nu, nadat de opnamen voltooid zijn. “Ik wilde een spanningsboog van het begin tot het einde van de cd. Daarin zouden achttien lievelingssonates waarvan mijn hart sneller ging kloppen een plaats moeten vinden, maar het paste niet.”

‘Scarlatti is veellagig’

Na een proces van ‘kill your darlings’ hield ze zeventien sonates over die nu een wonderlijk verhaal vertellen van een componist die onder haar handen enerzijds lyrischer en grilliger klinkt dan we gewend zijn, en aan de andere kant menselijker en aansprekender dan ooit. “Ik ben uiteindelijk weer anders tegen Scarlatti aan gaan kijken”, zegt ze na het hele opnameproces. “Scarlatti is veellagig. Er is de partituur sec, dan is er de analyse daarvan: Scarlatti begreep elke regel van de barokke taal en breekt ze vervolgens vol overtuiging. En tenslotte is er de musicus die het moet laten gebeuren. Het is heel flexibele muziek die je iedere keer weer anders kunt laten klinken, dus hier geldt vooral de macht van het moment.”
De cd is daarom ook nadrukkelijk een momentopname. Al staat er een ding wel vast: de vertaling in beeld. Een citaat van Scarlattideskundige Ralph -Kirkpatrick luidt: ‘It is possible that the marvelous and original organism that we know as the Scarlatti sonata simply came gradually into existence under his ten fingers like a plant.’ Dat leidde tot de even abstracte als wonderlijke coverfoto van de cd. Nadat Van den Bercken bij Studio Nul had neergelegd dat ze vond dat een ‘promotiefoto’ van haar niet op de cover paste, kwam men door associatie via het citaat en de steun van een bevriende wetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam tot een revolutionair project. Micro-organismen van de vingers van Van den Bercken leverden, gecombineerd met glucose, verschillende verkleuringen op. De verschillende stadia van verkleuring werden weer gekoppeld aan de achtentachtig toetsen van de vleugel. Door het voorkomen van de verschillende noten in een sonate te meten konden verschillende kleurbeelden gegenereerd worden. Zo is de cover van de cd een verbeelding van de Sonate in D K. 119. “Het grappige is dat mensen de beelden direct wilden kopen”, zegt Van den Bercken. “En ook een galerie in Zürich heeft al interesse getoond. Het lijkt mij geweldig om in die sfeer concerten te geven. Zo bereik ik via het galeriecircuit ook weer een heel nieuw Scarlattipubliek.”
WWW.DARIAVANDENBERCKEN.COM


D. SCARLATTI
DOMENICO SCARLATTI AND DARIA VAN DEN BERCKEN
DARIA VAN DEN BERCKEN
SONY 88985486652
VKZ.NL/17650