Personaliarubriek voor biologen voor 2025, tweewekelijks aangevuld.
SOORTGENOTEN 2025
Nico van den Brink
Bioloog Nico van den Brink is in Wageningen benoemd tot hoogleraar toxicologie. Hij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde in 1997 in Groningen op persistente organische verbindingen (POP’s) in pinguïns en stormvogels op Antarctica. Van den Brink werd daarna onderzoeker bij het Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek (later Alterra, nu Wageningen Environmental Research) en stapte in 2014 over naar de leerstoelgroep toxicologie om daar de groep milieutoxicologie te leiden. Hij werd in 2023 al benoemd tot persoonlijk hoogleraar milieutoxicologie en is daar nu de leerstoelhouder toxicologie.
André van Lammeren
Fysicus en adjunct-PBL-directeur André van Lammeren is in Wageningen benoemd tot algemeen directeur van de Environmental Sciences Group (ESG), als opvolger van Bram de Vos die op 1 april met pensioen gaat. Van Lammeren studeerde technische natuurkunde in Eindhoven en promoveerde in 1991 in Utrecht op onderzoek bij het FOM-Instituut voor Plasmafysica. Hij werkte als onderzoeker en afdelingshoofd bij het KNMI en van 2006 tot 2016 in leidinggevende functies bij verschillende ministeries en Rijkwaterstaat. Hij is sinds 2017 plaatsvervangend directeur bij het Planbureau voor de Leefomgeving.
Wouter Middelhoven †
Microbioloog Wouter Middelhoven (1935) is op 20 februari in Ede overleden. Hij studeerde scheikunde in Utrecht en promoveerde in 1970 in Wageningen op onderzoek aan bakkersgist. Middelhoven werkte meer dan twintig jaar als biologische veiligheidsfunctionaris en ontving in 2000 de zilveren legpenning van Wageningen Universiteit.
Vici’s
Onderzoeksfinancier NWO heeft 28 februari aan 43 gevorderde wetenschappers een Vici-beurs toegekend van maximaal 1,5 miljoen euro. Hieronder bevinden zich zeventien levenswetenschappers: dierethicus Bernice Bovenkerk (WU), slaaponderzoeker Martin Dresler (Radboudumc/Donders Institute), bioarcheoloog Amanda Henry (UL/Naturalis), neurowetenschapper Martijn van den Heuvel (VU, Amsterdam UMC), neuropsychiater Odile van den Heuvel (Amsterdam UMC), medisch immunoloog Stefan Nierkens (UMC Utrecht/Prinses Máxima Centrum), stamcelonderzoeker Anne Rios (Prinses Máxima Centrum), neurowetenschapper Martijn Schonewille (Erasmus UMC), vaatfysioloog Judith Sluimer (UM), mechanobioloog Joris Sprakel (WUR), antropoloog Rachel Spronk (UvA), bionanowetenschapper Marvin Tanenbaum (Hubrecht Institute/ TUD), biomedisch microscopist Ivo Vellekoop (UT), membraantechnoloog Wiebe de Vos (UT), biochemicus Markus Weingarth (UU), immunoloog Willem Wiersinga (Amsterdam UMC/UvA) en endocrinoloog Chun-Xia Yi (Amsterdam UMC/UvA).
Verschenen in Bionieuws 5 van 14 maart 2025
Johan Bolhuis
Gedragsbioloog Johan Bolhuis (1958) nam 20 januari afscheid van zijn Utrechtse leerstoel cognitieve neurobiologie. Hij studeerde biologie in Groningen en promoveerde daar in 1989 op onderzoek aan inprenting bij kippen. Bolhuis werkte als postdoc in Edinburgh en Cambridge, als universitair hoofddocent in Leiden en is sinds 2001 hoogleraar in Utrecht, waarbij hij in 2012 de overstap maakte van de bètafaculteit naar de faculteit sociale wetenschappen. Hij won in 2001 de Nederlandse Zoölogieprijs en was sinds 2019 gastdocent aan de University of Cambridge
Johan Frederik Jongkind †
Bioloog en celgeneticus Johan Frederik Jongkind (1933) is 31 januari in zijn woonplaats Bergen overleden. Hij studeerde biologie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde daar in 1964 op onderzoek aan de bouw en functie van rattennieren. Jongkind werkte daarna aan het Histologisch Laboratorium van het Centraal Instituut voor Hersenonderzoek (nu: NIN-KNAW) en als hoogleraar celbiologie in Rotterdam en buitengewoon hoogleraar celbiologie in Wageningen.
Meike Moors
Communicatiekundige Meike Moors is de nieuwe directeur van Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Zij studeerde communicatiekunde aan Hogeschool InHolland en de Rijksuniversiteit Groningen en werkte daarna onder meer bij Wolters-Noordhoff en Terra Lannoo, en van 2010 tot 2023 als zelfstandig adviseur voor NEMO Science Museum in Amsterdam. Moors was sinds mei 2024 al interim-directeur bij het Natuurhistorisch. Zij volgt bioloog Kees Moeliker op, die vanwege zijn gezondheid de directietaken heeft moeten neerleggen en zich richt op zijn herstel.
Jasper Williams
Financieel manager Jasper Williams is aangesteld als operationeel directeur van het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML). Hij volgt Paul de Hoog op die deze functie ruim elf jaar vervulde, eerst als instituutsmanager en later als operationeel directeur. Hiermee maakt Williams deel uit van het CML-bestuur, samen met wetenschappelijk directeur Martina Vijver en onderwijsdirecteur Stefano Cucurachi.
ERC Proof of Concept Grants
De European Research Council kende 23 januari aan 137 projecten ERC Proof of Concept Grants toe van 150.000 euro als onderdeel van het Horizon Europe-programma. Hieronder vallen negen projecten die geleid worden door Nederlandse levenswetenschappers: kankeronderzoeker René Bernards (NKI), moleculair immunoloog Geert van den Bogaart (RUG), biotechnoloog Roxanne Kieltyka (UL), neuroloog Ynte Ruigrok (UMCU), biomedicus Hester den Ruijter (UMCU), biomechanicus Massimo Sartori (UT), medisch bioloog Joost Sluijter (UMCU), neurowetenschapper Erik Storkebaum (RU) en microbioloog Daan Swarts (WU).
Verschenen in Bionieuws 4 van 28 februari 2025
Stefan Dekker
Ecohydroloog Stefan Dekker (1970) wordt per 15 juni directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Hij is nu hoogleraar mondiale ecohydrologie en duurzaamheid in Utrecht en onderzoeksdirecteur van het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. Dekker studeerde weg- en waterbouwkunde aan Hogeschool Zeeland, milieutechniek aan Avans Hogeschool en fysische geografie aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 2000 op onderzoek aan de verdamping van bossen promoveerde. Dekker is sinds 2011 werkzaam bij de Universiteit Utrecht, vanaf 2018 als hoogleraar. Hij was in deeltijd hoogleraar geïntegreerde milieumodelering bij de Open Universiteit (2017-2019) en gasthoogleraar bij de University of Exeter (2014) en het Max-Planck-Institüt für Meteorologie in Hamburg (2009).
Bart Lensink †
Bioloog en oud-Artis-directeur Bart Lensink (1925) is – naar nu bekend is geworden – 27 november 2024 op 99-jarige leeftijd overleden. Hij studeerde biologie in Leiden en werkte van 1953 tot 1967 als beheerder bij het biologische station Weevers’ Duin in Oostvoorne. In 1963 promoveerde hij op onderzoek naar verspreiding van veldsprinkhanen in de Voornse Duinen. Hij werkte vanaf 1957 tevens tien jaar als docent biologie op de Rijks HBS in Brielle. In 1967 werd hij rector van het Openbaar Lyceum in Wageningen en van 1972 tot 1990 was hij directeur van dierentuin Natura Artis Magistra in Amsterdam. Na zijn pensioen keerde hij terug naar Voorne en deed nog jaren sprinkhanenonderzoek in de duinen van Schouwen, Goeree en Voorne.
Marcel Schaaf
Medisch bioloog Marcel Schaaf (1968) is in Nijmegen benoemd tot hoogleraar moleculaire endocrinologie. Hij studeerde medische biologie in Utrecht en promoveerde in 1999 in Leiden op onderzoek aan de invloed van het stresshormoon corticosteron en het eiwit BDNF op het geheugen van ratten. Hij werkte daarna als postdoc bij het National Institutes of Health in Amerika en met een Industrial Marie Curie fellowship bij GlaxoSmithKline in Engeland. In 2004 keerde Schaaf terug in Nederland als postdoc bij de Universiteit Leiden. Hij is daar sinds 2010 universitair hoofddocent en vanaf 2022 tevens onderwijsdirecteur van de bacheloropleiding biologie.
De Jonge Akademie
De KNAW heeft 23 januari tien nieuwe leden van De Jonge Akademie bekendgemaakt, die zich vijf jaar sterk maken voor projecten op het gebied van wetenschapsbeleid en de relatie met de samenleving en kunst. Hieronder bevinden zich drie levenswetenschappers: vectorbioloog Felix Hol (Radboudumc), biomechanicus Eline van der Kruk (TUD) en celbioloog Vanessa LaPointe (UM).
Verschenen in Bionieuws 3 van 14 februari 2025
Hans Amesz †
Moleculair bioloog Hans Amesz (1943), oud-faculteitsdirecteur biologie in Utrecht, is 31 december op 81-jarige leeftijd overleden. Hij promoveerde in 1972 in Utrecht op onderzoek aan (poly)ribosomen van gist en is veertig jaar in dienst geweest bij de Universiteit Utrecht, onder meer als hoogleraar moleculaire biologie en achttien jaar als faculteitsdirecteur biologie. Hij werd in 2006 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. In zijn vrije tijd was hij zeer actief als speler, bestuurder en vrijwilliger bij volleybalvereniging Servylo in Gouda en van 1993 tot 2003 als lid van het hoofdbestuur van de Nederlandse Volleybalbond, waarvoor hij van 2004 tot 2016 nog voorzitter was van de Commissie van Beroep. In 2017 ontving hij de Vrijwilligerspenning van de stad Gouda.
Harm Veling
Psycholoog Harm Veling is benoemd tot hoogleraar consumptie en gezonde leefstijl in Wageningen. Hij studeerde sociale psychologie in Nijmegen en promoveerde daar in 2007. Veling werkte als postdoc in Utrecht en vanaf 2012 als onderzoeker eetgedrag bij de Radboud Universiteit Nijmegen.
Nominaties Future for Nature Awards
Voor de Future for Nature Awards van 50.000 euro zijn dit jaar zeven getalenteerde, internationale natuurbeschermers genomineerd: Anthony Waddle (groene en gouden boomkikkers, Australia), Arunima Singh (schildpadden, India), Gabriela Ochoa (haaien en roggen, Honduras), Kumar Paudel (pangolins/schubdieren, Nepal), Mikaela Clarissa (doejongs/zeekoeien, Indonesië), Priya Ranganathan (Myristica-moerassen, India) en Ruthmery Pillco Huarcaya (nevelwouden, Zuid-Peru). De drie uitgekozen winnaars krijgen 16 mei hun prijs uitgereikt in Burgers’ Zoo.
P.C. Hooft-prijs 2025
Bioloog en schrijver Maarten ’t Hart (1944) ontvangt de P.C. Hooft-prijs 2025 voor zijn gehele oeuvre. Aan deze belangrijkste Nederlandse literatuurprijs is een bedrag verbonden van 60.000 euro. ’t Hart studeerde biologie in Leiden en promoveerde daar in 1978 op onderzoek aan het gedrag van stekelbaarsjes. Hij debuteerde – onder het pseudoniem Martin Hart – in 1971 met de roman Stenen voor een ransuil, in 1973 gevolgd door een boek over de biologie van de rat: Ratten. Zijn grote doorbraak volgde in 1978 met de roman Een vlucht regenwulpen en hij heeft in totaal meer dan zeventig boeken en essaybundels geschreven. ’t Hart is ereburger van Maassluis, is in 2002 benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw en werd eerder onderscheiden met de Multatuliprijs (1975), Gouden Strop (1994), Diamanten Boek (2014), J.M.A. Biesheuvelprijs (2017) en Ina Dammanprijs (2018). De P.C. Hooft-prijs wordt waarschijnlijk in mei uitgereikt.
Verschenen in Bionieuws 2 van 31 januari 2025
Jelle Reumer
Paleobioloog Jelle Reumer (1953) is 19 december bij zijn afscheid als hoogleraar vertebratenpaleontologie in Utrecht benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1983 op onderzoek aan pleistocene muizen uit Tegelen en Hongarije. Reumer werkte daarna kort als docent biologie en van 1984 tot 1987 als postdoc bij de Universiteit van Genève en Universiteit Utrecht aan klauwkikkers en huisstofecologie. Van 1987 tot 2015 was hij directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, waar hij in 1997 het Bureau Stadsnatuur initieerde. Vanaf 2005 is Reumer tevens bijzonder hoogleraar vertebratenpaleontologie in Utrecht en vanaf 2019 gastmedewerker bij Naturalis in Leiden. Hij krijgt zijn lintje tevens voor zijn vele nevenactiviteiten, met name op het gebied van wetenschapscommunicatie en -popularisering. Zo is hij voorzitter van de stichting Biowetenschappen en Maatschappij, columnist bij Vroege Vogels en dagblad Trouw en levert hij regelmatig bijdragen aan Bionieuws. Hij is auteur van meer dan twintig boeken op het gebied van biologie en paleontologie, waaronder Stadsecologie (2000), Plant je voort! (2004), De ontplofte aap (2005), De mierenmens (2011), Kijk waar je loopt / Stadsfossielen (2016/2024), Natuur als misverstand (2017), Teveel (2020), De Snuiters (2022) en De reuzensalamander (2024).
Entomologieprijzen
Op de 36ste Entomologendag van 13 december is de NEV-Dissertatieprijs 2024 van de Nederlandse Entomologische Vereniging van 1.250 euro toegekend aan het proefschrift Covert infections with RNA viruses in the Mediterranean fruit fly waarop viroloog Luis Hernández Pelegrín 3 mei 2024 aan de University of Valencia promoveerde. Hij deed het onderzoek in Wageningen binnen het internationale trainingsnetwerk Insect Doctors aan de fruitvlieg Ceratitis capitata, een plaaginsect dat wereldwijd grote schade aanricht in de teelt van citrusvruchten. De Uyttenboogaart-Eliasen-Masterprijs van 500 euro ging naar de masterthesis Comparative morphology of the larval stages of Cholevinae (Coleoptera: Leiodidae) in the Netherlands over kaaskeverlarven van de Nijmeegse biologiestudent Lars Willighagen.
Cogem
De commissie genetische modificatie Cogem heeft afscheid genomen van de leden Hans van den Berg (VandenBerg Advies) en biologiedidacticus Arend Jan Waarlo (Freudenthal Instituut, UU) van de subcommissie Ethiek en Maatschappelijke Aspecten en microbieel ecoloog Dick van Elsas (RUG) van de subcommissie Landbouw. Als nieuwe leden zijn aangetreden microbioloog Martina Sura-De Jong (Hogeschool Van Hall Larenstein) in de subcommissie Landbouw en biomedisch geneticus Marc van Mil (UU/UMC Utrecht) in de subcommissie Ethiek en Maatschappelijke Aspecten.
Verschenen in Bionieuws 1 van 17 januari 2025