Door Gert van Maanen - FOTO: NP WEERRIBBEN-WIEDEN, STAATSBOSBEHEER - 10-02-2023 - Ecologie
Nationaal Park Weerriben-Wieden in Overijssel is nu een van de grootste wetlands in West-Europa.
Sinds 1700 is wereldwijd minimaal 21 procent aan natte gebieden verloren gegaan. Een verlies dat lager ligt dan eerdere schattingen, maar met een grote ecologische impact.
Door drainage voor gewassen, omzetting tot rijstvelden en stedelijke ontwikkeling zijn sinds 1700 wereldwijd 2,9 tot 3,8 miljoen vierkante kilometers aan natte gebieden in de binnenlanden verloren gegaan. Dat betekent een nettoverlies van 21 tot 35 procent aan wetlands, veel minder dan eerdere schattingen die uitgingen van wel 50 tot 87 procent. Dat blijkt uit de eerste historische reconstructie waarvoor een internationaal team ruim duizenden gegevens over ontwatering en verandering van landgebruik in 154 landen in kaart bracht (Nature, 8 februari). ‘Ondanks het goede nieuws dat onze resultaten zouden kunnen impliceren, blijft het urgent om omzetting en degradatie van wetlands een halt toe te roepen en om te keren’, zegt eerste auteur en aardwetenschapper Etienne Fluet-Chouinard, postdoc aan Stanford University. ‘Het is ook cruciaal om geografische verschillen in verliezen mee te nemen, omdat je lokale verliezen door drooggelegde wetlands niet kunt compenseren door natte gebieden elders.’
Conservatief
De nieuwe analyse toont aan dat in absolute zien de Verenigde Staten verantwoordelijk zijn voor meer omzetting en degradatie van natte gebieden dan enig ander land. Daar is sinds 1700 meer dan 40 procent van de waterrijke gebieden verloren gegaan. Relatief zijn de verliezen in veel Europese landen nog veel groter: van 80 en 77 procent voor het Verenigd Koninkrijk en Nederland tot zelfs 90 procent in veenrijke landen als Ierland en Hongarije. Dat de huidige schatting zoveel lager uitvalt komt volgens de onderzoekers waarschijnlijk door het vermijden van grote extrapolaties en omdat in deze studie veel meer gebieden zijn meegenomen buiten regio’s met historisch hoge verliezen aan natte gebieden. Dat maakt de huidige schattingen waarschijnlijk conservatief, ook omdat gegevens over landgebruik vóór 1850 schaars zijn.
Drainage
Vooral de niet aflatende drainage van gebieden voor omzetting naar menselijk landgebruik, zoals landbouwgrond en stedelijke gebieden, heeft volgens de onderzoekers wetlands tot een van ‘s werelds meest bedreigde ecosystemen ter wereld gemaakt. Natte gebieden zijn lange tijd beschouwd als onproductieve gebieden vol ziekteverwekkende insecten, die alleen goed waren om na drainage gewassen op te verbouwen of om turf te oogsten voor brandstof en kunstmest. Terwijl zulke gebieden nu juist gezien worden als essentiële bronnen voor waterzuivering, grondwateraanvulling en koolstofopslag.
Volgens communicatiemedewerker Susanna Tol van Wetlands International in Ede bevestigt de Nature -studie wat reeds bekend was over wereldwijde historische verliezen op kortere tijdschalen. ‘Wetlands verdwijnen drie keer sneller dan bossen en zijn het meest bedreigde ecosysteem van de aarde.’