Personaliarubriek voor biologen voor 2023, tweewekelijks aangevuld.
SOORTGENOTEN 2023
Henk Buck †
Biochemicus Henk Buck (1930) is 27 november in Tilburg overleden. Hij was tot 1991 hoogleraar organische scheikunde in Eindhoven en is vooral bekend door zijn ontdekking van een vermeend aids-medicijn: de zogeheten Affaire Buck. In april 1990 ontstaat een mediahype als Buck en aidsonderzoeker Jaap Goudsmit (AMC) op basis van een Science-publicatie claimen dat fosfaatgemethyleerd dna hiv-infectie kan bestrijden. Al snel komt kritiek op de onderzoeksresultaten en de veel te hoopvolle conclusies, waardoor Buck vervroegd eervol ontslag neemt. Hij verzet zich jarenlang tegen de manier waarop zijn zaak is behandeld en publiceerde dit voorjaar nog over de rol van fosfaatmethylisatie op dna-duplicatie en hiv-rna (Journal of Biophysical Chemistry, 15 mei).
Paul Struik
Agronoom Paul Struik (1954) nam 23 november afscheid van zijn Wageningse leerstoel gewasfysiologie. Hij studeerde landbouwplantenteelt, promoveerde in 1983 op fysiologisch onderzoek aan snijmaïs en werd in 1986 hoogleraar in Wageningen. Hij ontving in 2019 de International Crop Science Award, werd in 2022 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau en trad op als promotor bij 124 promoties.
Charles Underwood
Plantenwetenschapper Charles Underwood (1989) is in Nijmegen benoemd tot hoogleraar plant genome engineering. Hij studeerde biochemie in Oxford en promoveerde aan de School of Biological Sciences van Cold Spring Harbor Laboratory in New York. Underwood werkte van 2016 tot 2019 als postdoc bij KeyGene in Wageningen en is sinds 2019 onderzoeksleider bij het Max Planck Institute for Plant Breeding Research in Keulen. Hij ontving onder meer een R. Miller fellowship (2011), Veni-beurs (2019) en ERC-Starting grant (2022).
ERC Consolidator Grants
De European Research Council heeft 23 november Consolidator Grants van gemiddeld 2 miljoen euro toegekend aan 308 onderzoekers, waaronder bioloog Charissa de Bekker (UU), chemisch bioloog Kim Bonger (RU), biofysicus Chase Broedersz (VU), neurotechnicus Yoeri van de Burgt (TUE), bioinformaticus Danny Incarnato (RUG), moleculair bioloog Clemens Mayer (RUG), geneticus Jeroen de Ridder (UMCU), evolutiebioloog Melissah Rowe (NIOO-KNAW), neuromechanicus Massimo Sartori (UT), biostatisticus Johannes Schmidt-Hieber (UT), kankerbioloog Hugo Snippert (UMCU) en medisch geneticus Pieter Vader (UMCU).
KNAW Early Career Award
Twaalf jonge onderzoekers krijgen 15 februari een KNAW Early Career Award van 15 duizend euro en een kunstwerk, waaronder immunoloog Jorge Domínguez Andrés (Radboudumc), neurowetenschapper Christian Herff (UM) en grondwaterhydroloog Inge de Graaf (WUR).
Verschenen in Bionieuws 20 van 15 december 2023
Christiaan Levelt
Neurobioloog Christiaan Levelt wordt per 1 januari de nieuwe directeur van het Nederlands Herseninstituut (NIN-KNAW) in Amsterdam. Hij is nu groepsleider plasticiteit, kritische periodes, visueel systeem en remmende zenuwcellen bij dit instituut en als hoogleraar moleculaire en cellulaire neurobiologie verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Levelt volgt Pieter Roelfsema op, die sinds 2007 leiding geeft aan NIN-KNAW en als groepsleider visuele perceptie, blindheid en plasticiteit verbonden blijft aan het instituut.
Laura Villanueva
Marien microbioloog Laura Villanueva van zeeinstituut NIOZ op Texel is in Utrecht benoemd tot hoogleraar mariene microbiologie in deeltijd. Ze studeerde aan de Universiteit van Barcelona, waar ze in 2005 promoveerde op onderzoek aan microbiële gemeenschappen in getijdenzones. Villanueva werkte tot 2009 als postdoc bij Harvard University en sindsdien als onderzoeker bij – en sinds 2023 als hoofd van – de afdeling Marine Microbiology and Biogeochemistry van het NIOZ.
Sanne de Vries
Bewegingswetenschapper en epidemioloog Sanne de Vries, lector gezonde leefstijl in een stimulerende omgeving bij de Haagse Hogeschool, is 15 november benoemd tot Medical Delta Lector. Zij treedt daarmee toe tot een kring van elf lectoren en de wetenschappelijke raad van het samenwerkingsverband Medical Delta dat werkt aan oplossingen voor duurzame gezondheidszorg. De Vries studeerde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en promoveerde daar in 2009 op onderzoek naar activiteitsvriendelijke wijken voor kinderen. Ze werkte van 2000 tot 2013 bij TNO en is bij de Haagse Hogeschool tevens directeur van het Center of Expertise Health Innovation en leider van het Medical Delta Living Lab VIT for Life.
iGEM-prijzen
Het iGEM-team PHAse Out van de Universiteit Leiden heeft 5 november met hun project voor productie van biologisch afbreekbare kunststoffen met behulp van groene methanol de tweede prijs in de categorie Masterstudenten gewonnen op de iGEM 2023 Grand Jamboree in Parijs. Het team van de TU Eindhoven belandde in deze categorie eervol in de top tien.
RAAK-Award
Het project Diadema voor zee-egel- en koraalherstel van Hogeschool Van Hall Larenstein won 16 november de prestigieuze RAAK-award 2023 van 10.000 euro voor het beste praktijkgericht onderzoek. Het project van lector aquacultuur en visserij Alwin Hylkema richt zich op het herstellen van de zee-egelpopulaties bij de Caribisch-Nederlandse eilanden Sint Eustatius en Saba door een nieuwe kweekmethode en verbeteringen van het leefgebied.
Verschenen in Bionieuws 19 van 24 november 2023
Ákos Kovács
De Hongaarse microbioloog Ákos Kovács is in Leiden benoemd tot hoogleraar microbioomecologie. Hij studeerde biologie aan de universiteit van Szeged, waar hij in 2003 promoveerde en als postdoc werkte aan transscriptie bij de fotosynthetiserende zwavelbacterie Thiocapsa roseopersicina. Kovács werkte daarna als postdoc in Groningen en als groepsleider aan de Friedrich Schiller Universität in Jena. In 2017 volgde zijn benoeming tot hoogleraar bacteriële fysiologie en genetica aan de Denmarks Tekniske Universitet in Lyngby. Kovács is tevens senior redacteur van ISME Journal.
Niki Korteweg
Medisch bioloog en NRC-wetenschapsjournalist Niki Korteweg (1971) is 25 oktober in Freiburg uitgeroepen tot European Science Journalist of the Year 2023. Zij studeerde medische biologie in Utrecht en promoveerde in 2000 op neurobiologisch onderzoek naar peptidesecretie. Korteweg werkt sinds 2002 als wetenschapsjournalist en is sinds 2019 in dienst bij NRC Media als redacteur medische wetenschap. Korteweg ontving in maart al de VWN-publicatieprijs en Gouden Beitel 2022.
Huub Savelkoul
De Wageningse immunoloog Huub Savelkoul (1956) nam 9 november afscheid van zijn leerstoel celbiologie en immunologie. Hij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde in 1988 in Rotterdam op onderzoek aan de rol van immunoglobuline E in muizen. In 2000 werd Savelkoul benoemd tot hoogleraar celbiologie en immunologie in Wageningen en was in 2002 medeoprichter van het Allergie Consortium Wageningen. Hij is sinds 2010 lid van de Gezondheidsraad.
Marten Scheffer
De Wageningse kantelecoloog en musicus Marten Scheffer (1958) ontving 26 oktober in Barcelona van de Generalitat de Catalunya de Ramon Margalef Ecology Award van 80.000 euro en een beeldje van de microalg Picarola margalefii. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1992 op onderzoek aan planktonomslagen in ondiepe meren. Scheffer werd in 1998 hoogleraar aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer in Wageningen en ontving in 2009 een NWO Spinozapremie en in 2010 een ERC Advanced Grant. Hij is KNAW-lid, wetenschappelijk adviseur van Stockholm Resilience Centre en sinds 2018 erehoogleraar in Wageningen.
Gab van Winkel †
Voormalig secretaris van Wageningen Institute of Animal Sciences Gab van Winkel (1955) is 14 september op 68-jarige leeftijd overleden. Hij studeerde bodemkunde en bemestingsleer in Wageningen, stond in 1993 aan de wieg van onderzoekschool WIAS en was tot zijn pensioen in 2021 adviseur van de Wageningse promotieopleidingen. Van Winkel was tevens hoofdredacteur van het tijdschrift Orchideeën en bestuurslid van het Nederlands Expertise Centrum voor de Promotieopleiding.
Verschenen in Bionieuws 18 van 10 november 2023
Esther Peters
Jurist Esther Peters is sinds 1 oktober de nieuwe directeur van de Leiden BioScience Park Foundation. Ze volgt Ida Haisma op die dit ‘innovatiedistrict van 350 organisaties, 22 duizend medewerkers en 21 duizend studenten’ vanaf 2019 leidde. Peters studeerde rechtsgeleerdheid in Utrecht en aan de University of Victoria in Canada. Ze werkte eerder in adviseurs- en managementfuncties bij Achmea, de VSNU, Stichting Leiden Bio Science Park, de gemeenten Oegstgeest en Leiden en Erasmus Universiteit Rotterdam. Van 2019 tot 2023 was ze directeur-bestuurder van NL Space Campus in Noordwijk.
Marjolijn Haasnoot
Milieuwetenschapper en ecohydroloog Marjolijn Haasnoot van Deltares en de Universiteit Utrecht is per 1 november benoemd tot hoogleraar klimaatadaptatie in delta’s en kustgebieden bij de Utrechtse faculteit geowetenschappen. Ze studeerde milieuwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en promoveerde in 2013 in Utrecht op onderzoek naar duurzame adaptatiestrategieën in rivierdelta. Haasnoot is sinds 2008 als onderzoeker en consultant verbonden aan Deltares in Delft en sinds 2018 in deeltijd werkzaam bij Universiteit Utrecht. Ze schreef onder meer mee aan het recente IPCC-rapport over de gevolgen van en adaptatie aan klimaatverandering.
Directie KNAW
Het KNAW-bestuur heeft per 10 oktober drie ad interim directieleden benoemd die tijdelijk de taken overnemen van vertrekkend algemeen directeur Wilma de Koning. Het gaat om informatiekundige Zakia Guernina als algemeen directeur, emeritus hoogleraar geografie en demografie Pieter Hooimeijer als adjunct-directeur onderzoeksbeleid en UvA/HvAbibliotheekdirecteur Gerard Nijsten als adjunct-directeur bedrijfsvoering. Met de benoemingen sorteert de KNAW voor op de beoogde driekoppige topstructuur waarmee zij haar organisatiestructuur wil versterken. De Delftse bionanotechnoloog Marileen Dogterom is en blijft, tot de nieuwe verkiezing in de 2025, de gekozen KNAW-president.
Top 5 Duurzame 100
De op 5 oktober door dagblad Trouw presenteerde Duurzame 100 staat dit jaar vol met actie- en pressiegroepen. Op nummer 1 staat Extinction Rebellion, gevolgd door Scientist Rebellion NL, Rechten voor de Natuur, MOBilisation for the Environment en op 5 Fossil Free Football.
Verschenen in Bionieuws 17 van 27 oktober 2023
Piet Borst
Moleculair bioloog en kankeronderzoeker Piet Borst (1934) ontving 29 september in New York de Lasker-Koshland Special Achievement Award in Medical Science van 250 duizend dollar voor zijn ‘uitzonderlijke vijftigjarige carrière van wetenschappelijke ontdekking, mentor- en leiderschap’. Hij studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en promoveerde daar in 1961 op onderzoek aan de energiehuishouding van kankercellen. Na een postdoc bij New York University werd hij in 1965 lector en in 1969 hoogleraar fysiologische chemie aan de UvA. In 1983 werd Borst wetenschappelijk directeur van het Nederlands Kanker Instituut / Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (NKI/AvL) en vanaf 1987 ook directievoorzitter. In 1999 trad hij terug als directeur van NKI/AvL, maar werkte er tot 2016 voltijds door als labmedewerker. Borst werd in 1978 lid van de KNAW en ontving meerdere prijzen en onderscheidingen, waaronder de Royal Dutch/Shell-prize for the Life Sciences (1981), Dr. H.P. Heineken prize for biochemistry and biophysics en Gold medal of the Robert Koch Foundation (1992) en de benoeming tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw (1999).
Johan van de Gronden
Filosoof Johan van de Gronden wordt vanaf 1 januari 2024 de nieuwe directeur ontwikkeling bij BirdEyes, het door ecoloog Theunis Piersma geïnitieerde onderwijs- en onderzoekscentrum voor klimaatverandering van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en Campus Fryslân in Leeuwarden. Hij studeerde filosofie in Leiden en van 2006 tot 2016 was Van de Gronden algemeen directeur van het Wereld Natuurfonds Nederland en van 2016 tot 2018 directeur van vrijwilligersorganisatie PUM Netherlands senior experts. Sindsdien geeft hij als directeur leiding aan KWF Kankerbestrijding, een van de grootste ngo’s in Nederland. Hij is schrijver van Wijsgeer in het wild (2015) en Het vlindertje van Methusalem (2022). BirdEyes is onderdeel van Campus Fryslân en gelieerd aan de Rudolf Agricola School for Sustainable Development (RUG) en heeft sterke banden met NIOZ, UvA en de Fryske Akademy.
Bestuur EWUU
De alliantie EWUU van vier instellingen in Eindhoven (TU/e) Wageningen (WUR) en Utrecht (UU/UMC Utrecht) heeft 28 september een directeur onderwijs en twee wetenschappelijke directeuren benoemd. Het betreft de Eindhovense akoesticus Ines Lopez Arteaga (onderwijs), de Wageningse water- en milieutechnoloog Huub Rijnaarts (circulaire samenleving) en de Utrechtse milieu-epidemioloog en IRAS-directeur Roel Vermeulen (preventieve gezondheid).
Verschenen in Bionieuws 16 van 13 oktober 2023
Christianne Bruschke †
Viroloog en Chief Veterinary Officer Christianne Bruschke (1964) is op 12 september in Voorburg overleden. Ze studeerde diergeneeskunde in Utrecht en promoveerde daar in 1998 aan onderzoek aan het bvd-rundervirus. Ze werkte van 1993 tot 2005 bij het Centraal Veterinair Instituut in Lelystad en leidde van 2005 tot 2008 het mondiale OIE-programma voor aviaire influenza. Bruschke was sinds 2010 de hoogste veterinaire ambtenaar bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en werd in 2018 benoemd tot raadslid van de Wereldorganisatie voor Diergezondheid OIE in Parijs.
Marien de Jonge
Moleculair microbioloog en immunoloog Marien de Jonge (1975) is benoemd tot hoogleraar infectie en immuniteit in Nijmegen. Hij studeerde biologie aan de VU in Amsterdam en promoveerde in 2003 aan de UvA aan onderzoek bij het RIVM aan meningokokken. De Jonge werkte daarna als postdoc bij Institut Pasteur in Parijs aan Mycobacterium tuberculosis en verbetering van het BCG-vaccin. In 2006 ging hij werken aan vaccinontwikkeling bij Nobilon in Boxmeer, later onderdeel van Merck Sharpe & Dohme. In 2011 maakte hij de overstap naar Radboudumc, waar hij in 2021 hoofd werd van het laboratorium medische immunologie en voornamelijk werkt aan luchtweginfecties en mucosale immunologie. De Jonge is sinds 2017 voorzitter van de Koninklijke Vereniging voor Microbiologie en medeoprichter van de startups Microfuel Innovations (2019), Xheal Diagnostics (2019) en GAFT-Green Air Fuel Technology (2022).
Ian Wilmut †
De Britse embryoloog Sir Ian Wilmut (1944) is op 10 september overleden aan de complicaties van parkinson. Hij is vooral bekend geworden als de leider van de onderzoeksgroep van het Roslin Institute in Edinburgh die in 1996 voor het eerst een zoogdier kloonde uit een volwassen somatische cel: het schaap Dolly (vernoemd naar zangeres Dolly Parton). Wilmut studeerde landbouwwetenschap aan de University of Nottingham en promoveerde in 1971 op onderzoek aan diepgevroren varkenssperma aan Darwin College van de University of Cambridge. Als postdoc implanteerde hij voor het eerst een diepgevroren embryo bij een koe, wat een levensvatbaar kalf opleverde die hij Frostie noemde. In 1973 werd Wilmut benoemd aan de Animal Breeding Research Organization, het latere Roslin Institute. Met bioloog Keith Campbell creëerde hij in 1995 uit embryonale cellen de schaapklonen Megan and Morag, in 1996 de schaapkloon Dolly uit een volwassen borstcel en in 1997 de transgene schaapkloon Polly, voorzien van een bloedstollingsfactor. Wilmut was emeritus hoogleraar aan het Scottish Centre for Regenerative Medicine aan de Universiteit van Edinburgh en werd in 2008 geridderd.
Verschenen in Bionieuws 15 van 29 september 2023
Theo Briggeman
Advocaat Theo Briggeman is de nieuwe voorzitter van het landelijk bestuur van KNNV, de vereniging voor veldbiologie, in 1901 opgericht als Nederlandsche Natuurhistorische Vereniging. Hij volgt in deze functie plantenecoloog Bas Heijne op. Briggeman studeerde rechten in Rotterdam en werkte voor meerdere advocatenkantoren. Hij was bestuurslid van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap (1979-1998) en voorzitter van KNNV-afdeling Hollandse Delta (2008-2023).
Ronald Pierik
De Utrechtse plantwetenschapper Ronald Pierik (1975) is in Wageningen benoemd tot hoogleraar en leerstoelgroephouder moleculaire biologie. Hij studeerde biologie in Nijmegen en promoveerde daar in 2003 op onderzoek naar de rol van ethyleen bij het waarnemen van buurplanten bij tabaksplanten. Hij kwam als postdoc in dienst bij Universiteit Utrecht en bouwde daar een onderzoeksgroep op rond schaduwreacties in planten. Pierik ontving achtereenvolgens een Veni (2007), Vidi (2013) en Vici (2018), en werd in 2015 benoemd tot hoogleraar plant photobiology. Hij is editor van het tijdschrift Plant Physiology, voorzitter van de NWO-werkgemeenschap From Genes to Organisms en participeert in het recent gelanceerde CropXR Institute voor ontwikkeling van klimaatslimme gewassen.
Caroline Slomp
Bodemkundige Caroline Slomp (1967) houdt 15 september haar oratie Lang leven de aarde in verband met haar benoeming tot hoogleraar geomicrobiology and biogeochemistry aan de Radboud Universiteit Nijmegen in 2022. Ze studeerde bodem, water, atmosfeer in Wageningen en promoveerde daar in 1997 op onderzoek bij het NIOZ aan de fosforhuishouding in zeesedimenten. Slomp was vanaf 1998 als onderzoeker werkzaam bij de Universiteit Utrecht en werd daar in 2013 hoogleraar mariene biogeochemie. In haar loopbaan verwierf ze een ERC Starting Grant (2011), een Vici (2014), een ERC Synergy Grant (2019) en in 2020 de eretitel Geochemistry Fellow van de internationale Geochemical Society en European Association of Geochemistry.
ERC Starting Grants
De European Research Council heeft 5 september ERC Starting Grants toegekend van gemiddeld 1,5 miljoen euro aan vierhonderd innovatieve onderzoekers waaronder tien Nederlandse levenswetenschappers: oncoloog en stamcelonderzoeker Mirjam Belderbos (Prinses Máxima Centrum), medisch bioloog Harsha Devalla (Amsterdam UMC), neurobioloog Amélie Freal (VUMC), etnoloog Rebeca Ibañez Martín (Meertens Instituut-KNAW), biofysicus Mazi Jalaal (UvA), bosecoloog Madelon Lohbeck (WU), neurowetenschapper Sanne ten Oever (UM), neurowetenschapper Bettina Schwab (UT), biomedische wetenschapper Rachel Thijssen (Amsterdam UMC) en antropoloog Else Vogel (UvA).
Verschenen in Bionieuws 14 van 15 september 2023
Harrold van den Burg
Plantenonderzoeker Harrold van den Burg (1974) van KeyGene in Wageningen is bij het Swammerdam Institute for Life Sciences in Amsterdam (SILS-UvA) benoemd tot bijzonder hoogleraar fytopathologie met speciale aandacht voor plantvirologie. De leerstoel is, met steun van zijn werkgever, ingesteld door de Stichting Foodvalley. Hij studeerde moleculaire wetenschappen in Wageningen en promoveerde daar in 2003 op onderzoek aan de effectoren waarmee tomatenplanten de bladvlekkenziekteverwekkende schimmel Cladosporium fulvum herkennen. Van den Burg werkte als postdoc bij Sainsbury Laboratory in Norwich, kwam in 2005 als EMBO-fellow met een Veni-beurs in dienst bij SILS en maakte in 2022 de overstap naar KeyGene als Vice-President Innovation for Crops.
Lizzy Bakker en Meie van Laar
De biologen Lizzy Bakker en Meie van Laar van NEMO Science Center in Amsterdam worden per 1 oktober respectievelijk hoofd presentatie en hoofd educatie bij Naturalis in Leiden. Lizzy Bakker studeerde biologie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), werkte daar als studentvoorlichter en later als ontwikkelaar bij ontwerpbureau NorthernLight, en is nu senior programmamaker bij NEMO. Van Laar studeerde biomedische wetenschappen en educatie aan de UvA, werkte als docent biologie bij het Goois Lyceum, W&T-coördinator bij IJburg College en is nu bij NEMO hoofd van het Science Learning Center.
Edgar Kesteloot †
Natuureducator Baron Edgar Kesteloot (1922), oud-medewerker Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en ‘vader van het natuurbehoud in België’, is 14 juni overleden. Hij studeerde aardrijkskunde, werkte als docent en werd in 1949 hoofd educatie bij het KBIN in Brussel. Kesteloot was het gezicht van natuurprogramma Le Jardin Extraordinaire, maakte meerdere educatieve radio- en tv-programma’s, en was oprichter en voorzitter van Belgische Natuur- en Vogelreservaten (nu: Natuurpunt en Natagora) en Fondation Belge pour la Conservation des Habitats. Hij kreeg in 2002 de titel baron en ontving in 2022 als eeuweling de Birdlife International Conservation Achievement Award.
Darwin Leaders
De Wageningse student bos- en natuurbeheer Lotta Baten en marien bioloog Merlijn Hulsenboom (1998) zijn uitverkoren om als Darwin Leaders – jonge, talentvolle natuurbeschermers – deel te nemen aan de Darwin200-expeditie. Baten duikt tot 2 september in een project rond de fragiele vegetatie van drakenbomen en coniferen in de ‘vulkaantuinen’ van Tenerife. Hulsenboom studeerde biologie in Wageningen en rondde na een onderzoeksstage over bonte strandlopers bij het NIOZ in juni de International Master in Marine Biological Resources (IMBRSea) af. Ze is daarnaast als vrijwilliger actief voor de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN) en zeilschip Eendracht. Van 3 tot 11 september werkt zij aan een project rond bruine genten op Kaapverdië (zie serie Darwin200-expeditie).
GenDx-bestuur
Moleculair bioloog Wietse Mulder (1962) trad 1 juli af als directeur (ceo) van het Utrechtse bedrijf GenDx, marktleider in moleculaire diagnostiek en matching van transplantaties. Zijn opvolger is Maarten Penning, die in Wageningen moleculaire wetenschappen studeerde, in 2002 bij AMC promoveerde op virusreplicatie en sinds 2016 bij GenDx werkt als Chief Technology Officer. Mulder blijft als ambassadeur aan GenDx verbonden. Hij studeerde biologie in Utrecht, promoveerde in 1994 aan de UvA op genetische testen en werkte als postdoc in Wageningen. Mulder startte in 2004 Genome Diagnostics, de voorloper van GenDx, nu met tachtig medewerkers een mondiale speler in HLA-typering.
Vidi’s
Op 29 juni kende NWO aan 97 ervaren onderzoekers Vidi-subsidies toe van maximaal 800 duizend euro, om in vijf jaar hun eigen onderzoekslijnen te ontwikkelen. Onder de winnaars zijn 29 levenswetenschappers: plantwetenschapper Silke Allmann (UvA), synthetisch bioloog Marianne Bauer (TUD), psychobioloog Elsje van Bergen (VU), biofysicus Alex Bhogal (UMC Utrecht), neurowetenschapper Henk-Jan Boele (Erasmus MC), psychobioloog Inti Brazil (RUN), moleculair bioloog Lemeng Dong (UvA), moleculair bioloog Gaurav Dugar (UvA), medisch bioloog Michiel van Gent (Erasmus MC), biofysicus Oliver Gurney-Champion (Amsterdam UMC), bodemecoloog Emilia Hannula (UL), biofysicus Maike Hansen (RUN), medisch systeembioloog Sebastiaan van Heesch (Princess Máxima Center), immunobioloog Balthasar Heesters (UU), viroloog Simon Jochems (LUMC), plantwetenschapper Karen Kloth (WUR), biotechnoloog Riccardo Levato (UU), celbioloog Anna Marneth (Radboudumc), ethnobioloog Abigail Nieves Delgado (UU), moleculair microbioloog Tessa Quax (RUG), immunoloog Elena Rampanelli (Amsterdam UMC), ontwikkelingsbioloog Danny Sahtoe (Hubrecht Institute), biochemicus Daan Swarts (WUR), chemisch bioloog Willem Velema (RUN), biotechnoloog David Vermaas (TUD), humaan geneticus Athina Vidaki (Erasmus MC), microbioloog Cornelia Welte (RUN), biochemicus Anne Wentink (UL) en moleculair bioloog Monique van der Wijst (UMC Groningen).
Veni’s
Op 3 augustus kende NWO aan 188 veelbelovende onderzoekers Veni-subsidies toe van maximaal 280 duizend euro, voor drie jaar onderzoek. Onder de winnaars zijn 49 levenswetenschappers: 1 medisch microbioloog Carolina Andrade (Radboud UMC), viroloog Lisa Bauer (Erasmus MC), biomedisch wetenschapper Emma Birnie (Amsterdam UMC), bioloog J.A. ten Brink (RUG), medisch microbioloog Theo van den Broek (UMC Utrecht), evolutionair ecoloog Marjolein Bruijning (UvA), medisch microbioloog Nam Bui (Amsterdam UMC), medisch microbioloog Catalin Bunduc (VU), immunoloog Krijn Dijkstra (NKI), dierfysioloog Erin Faught (UL), neurowetenschapper Femke Feringa (VU), ecoloog Thijs Fijen (WU), waddenecoloog Oscar Franken (NIOZ), moleculair bioloog Rebecca Halbach (Radboud UMC), medische microbioloog Alvin Han (Amsterdam UMC), neurowetenschapper Laura Han (Amsterdam UMC), evolutiebioloog Kasper Hendriks (Naturalis), humaan geneticus Rick van Jaarsveld (UMC Utrecht), voedingsonderzoeker Imre Kouw (WU), biomedicus Kristina Lanko (Erasmus MC), microbioloog Wytze Lenstra (RUN), rna-onderzoeker Zeshi (Jack) Li (UU), ecoloog Leon Marshall (Naturalis), neurowetenschapper Frédéric Michon (NIN-KNAW), genoombioloog Sjors Middelkamp (Prinses Maxima Centrum voor Kinderoncologie), nanobioloog Pepijn Moerman (TUE), moleculair geneticus Prarthana Mohanraju (LUMC), biomedicus Annette Neele (Amsterdam UMC), neurowetenschapper Paolo Papale (NIN-KNAW), oesteronderzoeker Annet Pauwelussen (WU), medisch biotechnoloog Mathias Peirlinck (TUD), evolutiebioloog Andres Rivera Quiroz (Naturalis), neurowetenschapper Vincenzo Romano (Erasmus MC), milieuwetenschapper Marleen de Ruiter (VU), entomoloog Q.S. Rusman (WU), plantenwetenschap Michael Schon (WUR), celbioloog Virginie Stévenin (LUMC), aquatisch ecoloog Sven Teurlincx (NIOO-KNAW), humaan bioloog Jorn Trommelen (Maastricht UMC+), celbioloog Erika Tsingos (UU), tumorbioloog Johanna Veldman (NKI), neurobioloog Lisa Vermunt (Amsterdam UMC), evolutiebioloog C. de Vries (UU), milieuwetenschapper Kryss Waldschläger (WU), medisch microbioloog Daoming Wang (UMCG), ontwikkelingsbioloog Robin van der Weide (Hubrecht Instituut-KNAW), stamcelbioloog Inge van der Werf (Prinses Maxima Centrum voor Kinderoncologie), paleobioloog Niels de Winter (VU) en mathematisch bioloog Havva Yoldas (TUD).
1 (vanwege ruimtegebrek zijn bovenstaande namen niet in de gedrukte versie verschenen).
Verschenen in Bionieuws 13 van 1 september 2023
Ignas Heitkönig
Dierecoloog Ignas Heitkönig, docent wildlife ecology and conservation, is 20 juni uitgeroepen tot Teacher of the Year van Wageningen Universiteit. Hij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde in 1994 op onderzoek naar begrazing door antilopen aan de University of Witwaterrand in Johannesburg. Hij is mede-initiatiefnemer van de Future for Nature Academy (2016), Scientists4Future (2019) en het Wageningen Biodiversity Initiative (2022).
Peter Koppert †
Ondernemer en NIBI-lid Peter Koppert (1949) van Koppert Biological Systems in Berkel en Rodenrijs is 20 juni overleden. Hij was in 1967 samen met zijn vader en komkommerteler Jan grondlegger van de biologische bestrijding met roofmijten, sluipwespen en andere natuurlijke vijanden in de kassenteelt. Het familiebedrijf is hierin nu wereldwijd marktleider met vestigingen in dertig landen, een jaaromzet van 300 miljoen euro en wordt sinds 2022 geleid door een vijfkoppige directie onder leiding van zoon René.
Zilveren Griffel
Bioloog en kinderboekenschrijver Geert-Jan Roebers (1961) ontving 21 juni een Zilveren Griffel in de categorie Informatief voor zijn boek Briljante planten (2022). ‘Een boek dat zich laat lezen als een roman en ver boven een gemiddeld plantenboek uitstijgt’, aldus het juryrapport. De prijs werd uitgereikt door een levensgrote rubberboom (Ficus elastica) en geldt tevens als nominatie voor de Gouden Griffel, die 29 september wordt uitgereikt. Roebers (alias ‘de bladluis’) studeerde biologie in Utrecht en Amsterdam, werkte voor WNF en heeft sinds 1995 zijn eigen communicatiebureau.
Winnaars NBO
De finale van de 33ste Nederlandse Biologie Olympiade (NBO) is gewonnen door vwo 6-scholier Farah May (17) van het Calandlyceum te Amsterdam. De top vier bestond verder uit vwo 6-scholier Thomas van Loon (18, Norbertus Gertrudis Lyceum, Roosendaal) en de vwo 5-scholieren Demian Brantjes (17, Utrechts Stedelijk Gymnasium) en Jochem Kistemaker (16, Stedelijk Gymnasium Schiedam). Op de finale van de Biologie Olympiade Junior eindigde Rutger Aalberts (14, Pieter Zandt SG, Kampen) als beste vwo-leerling en Jorinde Griep (16, Plein, Joure) als beste havo-leerling.
Prijzen Zoology 2023
Op Zoology2023 in Leiden, het gezamenlijke congres van de Nederlandse Dierkundige Vereniging (NDV) en Royal
Belgian Zoological Society (RBZS), hield de Portugese evolutiebioloog Patrícia Beldade van de University of Lisbon op 31 mei de Distinguished Zoologist Lecture. Namens de NDV zijn prijzen uitgereikt aan Ilia Artiushin (UAntwerpen, PhD-Posterprijs) en Gerben Debruyn (UGent, PhD-Presentatieprijs), Emma Diepeveen (VU, MSc-Posterprijs) en Vera Thijssen (VU/RUG, MSc-Presentatieprijs).
Verschenen in Bionieuws 12 van 7 juli 2023
Hein van Lith †
Gedragsgeneticus en proefdierkundige Hein van Lith (1962) van de Utrechtse faculteit Diergeneeskunde is 28 mei overleden. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1992 op onderzoek aan esterases bij ratten en konijnen. Van Lith heeft zich in Utrecht actief ingezet voor de kwaliteit van dierproeven en onderwijs in proefdierkunde.
Ben Scheres
Plantwetenschapper Ben Scheres (1960) is in Wageningen benoemd tot buitengewoon hoogleraar toegepaste plantontwikkelingsbiologie, een leerstoel ingesteld door zijn werkgever Rijk Zwaan. Hij studeerde plantenziektekunde in Wageningen en promoveerde daar in 1990 op onderzoek aan wortelknolvorming bij erwten. Scheres werd in 1999 in Utrecht benoemd tot bijzonder hoogleraar ontwikkelingsgenetica van planten en in 2005 tot hoogleraar moleculaire genetica. Hij is sinds 2004 KNAW-lid, ontving een Spinozapremie (2006) en ERC advanced grant (2008), en werd in 2011 hoogleraar moleculaire biologie in Wageningen. Sinds 2018 is Scheres onderzoeksmanager bij veredelingsbedrijf Rijk Zwaan Breeding in Fijnaart.
Lisette de Senerpont Domis
Aquatisch ecoloog Lisette de Senerpont Domis (1973) van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) is aan de Universiteit Twente benoemd tot hoogleraar ecologische monitoring van aquatische systemen. Ze studeerde biologie in Leiden en mariene biologie in Groningen en promoveerde in 2003 in Leiden op onderzoek aan de plantaardige diversiteit op Filippijnse koraalriffen. De Senerpont Domis werkte als postdoc bij NIOO en de University of Texas in Austin en is sinds 2011 bij NIOO hoofd Aquatisch Kenniscentrum Wageningen.
Viola Willemsen
Plantwetenschapper Viola Willemsen is in Wageningen benoemd tot hoogleraar cel- en ontwikkelingsbiologie. Ze studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 2003 op onderzoek aan de embryo- en wortelontwikkeling bij Arabidopsis. Ze werkte vanaf 2006 met een Veni-beurs in Utrecht en is sinds 2012 verbonden aan de Wageningse leerstoelgroep cel- en ontwikkelingsbiologie en leidt deze groep al sinds 2020 ad interim.
Hugo de Vries-prijs
De Hugo de Vries Prijs van 5.000 euro voor het beste botanische proefschrift van de Koninklijke Nederlandse Botanische Vereniging (KNBV) en Stichting Hugo de Vries Fonds is 8 juni op het KNBV-symposium uitgereikt aan de Wageningse ecoloog Eline Ampt-Blom. Zij promoveerde 18 oktober 2022 op het proefschrift Deciphering belowground plant-fungal interactions to understand the effects of biodiversity on disease risk.
Verschenen in Bionieuws 11 van 16 juni 2023
Johan van Leeuwen
Bioloog Johan van Leeuwen (1956) heeft 11 mei tijdens de conferentie Biomechanics in Nature afscheid genomen als hoogleraar experimentele dierkunde in Wageningen. Hij studeerde biologie in Wageningen en Leeds en promoveerde in 1983 in Wageningen op onderzoek naar prooivangtechnieken van vissen. Hij werkte als postdoc en onderzoeker in Leiden en werd in 1999 benoemd tot hoogleraar in Wageningen. Van Leeuwen was daar van 2016 tot 2020 tevens wetenschappelijk directeur van de onderzoekschool Wageningen Institute of Animal Sciences.
Jan Ritzema Bosprijs
Bioloog en entomoloog Els van de Zande ontving 16 mei de Jan Ritzema Bosprijs van 1.200 euro van de Koninklijke Nederlandse Plantenziektekundige Vereniging (KPNV) voor de beste presentatie van promotieonderzoek op het gebied van plantgezondheid, tijdens de KNPV-voorjaarsbijeenkomst in Wageningen. Zij presenteerde daar haar Wageningse promotieonderzoek naar het gebruik van insectenreststromen als groeibevorderaars van planten. Haar mededingers, de biologen Jelle Spooren (UU) en Kiki Kots (WU), ontvingen ieder 600 euro voor hun presentaties over microbiële ‘vaccinatie’ van planten en het Phytophthora-cytoskelet. Jan Ritzema Bos (1850-1928) is medeoprichter van de KNPV en als hoogleraar in Amsterdam en Wageningen de grondlegger van de plantenziektekunde in Nederland.
Netherlands Evolutionary Biology Prize
Evolutiebioloog en bioinformaticus Julian Vosseberg ontving 16 mei de Netherlands Evolutionary Biology Prize 2022 van 500 euro voor de beste publicatie op de jaarlijkse NLSEB-meeting in Ede. Hij kreeg de prijs voor de publicatie The spread of the first introns in proto-eukaryotic paralogs (Communication Biology, 19 mei 2022) tijdens zijn promotieonderzoek in Utrecht. Vosseberg studeerde biologie en biomedische biologie in Utrecht en promoveerde daar op 24 januari en werkt nu als postdoc in Wageningen.
Nieuwe KNAW-leden
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen heeft 25 april achttien nieuwe leden gekozen, waaronder vijf levenswetenschappers: moleculair geneticus Reuven Agami (NKI/EUR), microbioloog Thijs Ettema (WU), biofysicus Siewert-Jan Marrink (RUG), microbieel ecoloog Jos Raaijmakers (NIOO-KNAW/UL) en paleo-oceanograaf Appy Sluijs (UU). De nieuwe Akademieleden worden 30 oktober geïnstalleerd en het lidmaatschap is voor het leven.
Geert Kops
Moleculair bioloog Geert Kops (1974), hoogleraar moleculaire tumorcelbiologie in Utrecht, wordt per 1 september de nieuwe directeur van het Hubrecht Instituut van de KNAW. Hij is daar sinds 2015 al groepsleider ontwikkelingsbiologie en stamcelonderzoek en sinds 2018 wetenschappelijk directeur van het virtuele Oncode Institute. *Kops studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 2001 op de rol van het kinase B-eiwit in de celcylus. Hij werkte als postdoc bij Ludwig Institute for Cancer Research in La Jolla (Califonië), keerde in 2005 terug als onderzoeker bij UMC Utrecht en werd daar in 2011 hoogleraar. Kops ontving de NVBMB-prijs (2004), een Vidi (2006), ERC (2009), Vici (2013) en de KNCV-Gouden Medaille (2014).
Verschenen in Bionieuws 10 van 26 mei 2023 (m.u.v. het deel na *)
Jeroen Scharroo
Communicatieadviseur Jeroen Scharroo (1979) is van de KNAW overgestapt naar het Regieorgaan Open Science van NWO. Hij studeerde plantenverdeling en gewasbescherming in Wageningen en journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Scharroo was van 2007 tot 2016 wetenschapsredacteur voor Bionieuws, daarna tot 2021 hoofdredacteur bij de bètafaculteit van Universiteit Leiden en sindsdien communicatieadviseur bij de KNAW in Amsterdam.
Maria Tengö
De Zweedse systeemecoloog Maria Tengö (1974) van het Stockholm Resilience Centre is in Wageningen benoemd tot bijzonder hoogleraar mens-natuurrelaties in het Antropoceen, een leerstoel ingesteld door de Stichting NatuurCollege. Zij studeerde biologie en ecologie aan de universiteiten van Uppsala en Stockholm en promoveerde in 2005 aan Stockholm University op onderzoek aan de Millennium Ecosystem Assessment. Tengö werkte als postdoc aan de McGill University in Montreal, Canada, keerde in 2009 terug naar Stockholm en is daar werkzaam bij het Stockholm Resilience Centre en SwedBio.
Gouden Beitel
Medisch bioloog en wetenschapsjournalist Niki Korteweg (1971) kreeg 21 maart de VWN-Publicatieprijs en Gouden Beitel 2022 voor de beste wetenschapsjournalistieke publicatie. Zij studeerde medische biologie in Utrecht en promoveerde in 2000 op neurobiologisch onderzoek naar peptidesecretie. Korteweg werkte als wetenschapsvoorlichter voor Unilever en is sinds 2002 werkzaam als freelance wetenschapsjournalist. Ze publiceerde de boeken De Oorsprong (2004) en Een beter brein (2017), en is sinds 2019 in dienst bij NRC Media als redacteur medische wetenschap. Korteweg ontvangt de publicatieprijs van 500 euro voor haar artikel ‘Angstig brein aan de lader’ (NRC, 15 april 2022) dat een vakjury koos uit de 37 inzendingen en door de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en -communicatie Nederland is voorgedragen voor de titel European Science Writer of the Year.
Microbiologieprijzen
Op de voorjaarsvergadering van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie van 4 en 5 april zijn de jaarlijkse prijzen uitgereikt. De Van Leeuwenhoek Award van 500 euro voor postdocs ging naar viroloog Luca Zaeck (Erasmus MC). De Westerdijk Awards voor promovendi van 1000 euro is toegekend aan microbioloog George Wolff (LUMC) en medisch microbioloog Quinten Ducarmon (LUMC). De Kiem Awards van 500 euro voor jonge microbiologen gingen naar milieumicrobioloog Magda Rogowska-van der Molen (RU), medisch microbioloog Marieke Kuijk (Amsterdam UMC) en moleculair microbioloog Renee Kapteijn (UL). De Mike Jetten Awards voor masterscripties gingen (dit jaar voor het eerst) naar masterstudent infection & immunity Catherine Toner-Bartelds (UU), masterstudent microbiology Pleun Meurs (RU) en masterstudent biotechnology Gerben de Zwaan (NIOZ/WU).
Verschenen in Bionieuws 09 van 12 mei 2023
Alex Datema
Melkveehouder Alex Datema (1966), mede-initiatiefnemer van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, wordt 1 mei de nieuwe directeur Food & Agri Nederland van de Rabobank. Hij studeerde bij het Van Hall Instituut in Groningen en runt sinds 1988 in maatschap het melkveebedrijf Schotterkamp met 120 melkkoeien op 70 hectare grasland in ’t Faan Niekerk. Hij is sinds 2016 voorzitter van BoerenNatuur, de koepel voor agrarisch natuurbeheer, en sinds 2019 lid van de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding.
Ad Stouthamer †
Bioloog Ad Stouthamer (1931), emeritus hoogleraar microbiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is 20 februari overleden. Hij studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1969 op onderzoek aan de koolhydraatstofwisseling van azijnzuurbacteriën. Stouthamer was vanaf 1963 verbonden aan de VU, van 1968 tot 1996 als hoogleraar. Hij werd in 1974 benoemd tot lid van de KNAW en in 1994 tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Ammodo Science Awards
In totaal acht wetenschappers krijgen dit jaar de Ammodo Science Award for fundamental research 2023 en ontvangen ieder een geldbedrag van 350 duizend euro voor hun fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Hieronder bevinden zich vier biowetenschappers: geneticus en systeemgeneeskundige Jingyuan Fu (1972) van het UMC Groningen voor haar onderzoek aan het darmmicrobioom, moleculair geneticus Hugo Snippert (1982) van het UMC Utrecht voor zijn onderzoek aan organoïden en tumorcellen, moleculair microbioloog Stan Brouns (1978) van de TU Delft voor zijn onderzoek aan Crispr-Cas-verdedigingsmechanismen en bacteriofagen, en microbioloog Anja Spang (1983) van het NIOZ en bijzonder hoogleraar symbiose in evolutie aan de Universiteit van Amsterdam voor haar onderzoek aan de rol van archaea en bacteriën in de evolutie van eukaryoten. De Ammodo Science Awards worden 16 mei uitgereikt in het Stedelijk Museum Amsterdam.
ERC Advanced Grants
De European Research Council heeft 30 maart aan 218 Europese onderzoekleiders een ERC Advanced Grant toegekend van gemiddeld 2,5 miljoen euro. Hieronder bevinden zich acht Nederlandse en Vlaamse levenswetenschappers: chemisch bioloog Luc Brunsveld (TUE), biotechnoloog Nico Callewaert (VIB/UGent), epidemioloog/geneticus Caroline Klaver (Erasmus MC), neurowetenschapper Huibert Mansvelder (VU), pathobioloog An Martel (UGent), neurowetenschapper Uta Noppeney (RU), stamcelbioloog Robert Passier (UL) en neuro-immunoloog Elga de Vries (Amsterdam UMC).
Verschenen in Bionieuws 08 van 21 april 2023
Sanne Abeln
Bioinformaticus Sanne Abeln is in Utrecht benoemd tot hoogleraar AI Technology for Life en gaat een nieuwe leerstoelgroep rond kunstmatige intelligentie op het grensgebied van biologie en informatica opzetten. Ze studeerde
wiskunde en informatica in Manchester en promoveerde in 2007 in Oxford op onderzoek aan structurele bioinformatica. Abeln werkte als postdoc in de biofysica bij Amolf in Amsterdam, is sinds 2009 als bioinformaticus verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en ontving in 2011 een Veni-beurs.
Jeroen Guinée
Milieuwetenschapper Jeroen Guinée (1961) is bij het Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden (CML) benoemd tot hoogleraar levenscyclusanalyse. Hij studeerde milieuhygiëne in Wageningen en promoveerde in 1995 in Leiden op methodologisch onderzoek naar Environmental Life-cycle Assessment (LCA). Guinée is sinds 1987 werkzaam bij het CML en was onder meer projectleider/eindredacteur van het Handbook on Life Cycle Assessment (2002).
Gert Immerzeel †
Paddenstoelkenner Gert Immerzeel (1951) is 24 februari in zijn woonplaats Breukelen overleden. Hij studeerde aan de Rijks Hogere Tuinbouwschool Utrecht en was van 1978 tot 2016 erfgoedadviseur en tuinbaas bij Nyenrode Business University. Hij inventariseerde als lid van de Nederlandse Mycologische Vereniging 1.300 verschillende paddenstoelensoorten op landgoed Nyenrode, ontdekte in 1996 de eerste wortelende kapjesinktzwam (Coprinus strossmayeri) en beschreef als eerste het geelgroen oorzwammetje (Crepidotus cristatus; Persoonia, 2003).
De Jonge Akademie
Op 28 maart zijn tien onderzoekers geïnstalleerd als lid van De Jonge Akademie van de KNAW, om zich vijf jaar sterk te maken voor projecten rond wetenschapsbeleid, interdisciplinariteit, internationalisering en de relatie tussen wetenschap en samenleving. Hieronder zijn twee levenswetenschappers: biofysicus Kristina Ganzinger (Amolf, Amsterdam) en neurowetenschappers Rogier Kievit (Radboudumc/Donders Institute, Nijmegen).
Frater Willibrordus Prijs
Dichter en schrijver Diet Groothuis uit Zeist heeft 2 april de Frater Willibrordus Prijs gewonnen voor haar beschrijving van haar vrolijke lentegevoel bij de verlate terugkeer van gierzwaluwen. Zij deelde die waarneming op 15 mei 2022 op de Fenolijn van Vroege Vogels. De prijs bestaat uit een aquarel met gierzwaluwen van kunstenaar Erik van Ommen en is in 2019 ingesteld bij het overlijden van de toen 91-jarige frater Willibrordus Hilhorst uit De Bilt die als trouwe beller sinds 2001 inspirerende waarnemingen op de Fenolijn meldde.
Verschenen in Bionieuws 07 van 7 april 2023
Liliana D’Alba
De Mexicaanse evolutiebioloog en kleurenexpert Liliana D’Alba van Naturalis is bij de Universiteit Gent benoemd tot gasthoogleraar. Ze studeerde biologie aan de Universidad Autonoma Estado de Mexico en ecologie aan Glasgow University, alwaar ze in 2007 promoveerde. Ze werkte als postdoc bij de University of Akron in Ohio en Universiteit Gent en is sinds 2021 als onderzoeker verbonden aan Naturalis.
Francine Hijmans
Taalkundige Francine Hijmans is per 1 april het nieuwe hoofd communicatie en fondsenwerving bij Naturalis in Leiden. Ze is nu hoofd partnerschappen en communicatie bij Stichting De Noordzee in Utrecht en werkte voordien bij het Rijksmuseum.
Balwina Koopal
De Wageningse moleculair bioloog Balwina Koopal ontving 9 maart de WUR Research Award 2023 van 2.500 euro voor haar onderzoek aan het Sparta-systeem, een argonaut-eiwitcomplex dat in bacteriën infecties opspoort (Cell, 2022). Koopal studeerde psychobiologie aan de Universiteit van Amsterdam en moleculaire levenswetenschappen in Wageningen, waar ze nu promoveert.
Rashmi Sasidharan
De Indiase bioloog Rashmi Sasidharan is in Utrecht benoemd tot hoogleraar plant stress resilience. Ze studeerde biochemie en biotechnologie aan de Delhi University en het Indian Institute of Technology in Bombay en promoveerde in 2009 op fenotypische plasticiteit in schaduwvermijding door ecotypes van de plant Stellaria longipes. Sindsdien werkt ze, eerst als postdoc en nu als onderzoeksleider, bij de Universiteit Utrecht aan stresseffecten bij planten door overstroming.
Eredoctoraten Wageningen
De universiteit in Wageningen reikte op 9 maart, tijdens haar 105de dies natalis, eredoctoraten uit aan de Amerikaans biometeoroloog Dennis David Baldocchi (University of California, Berkeley), de Vlaamse dendrochronoloog Valerie Trouet (University of Arizona, Tucson) en de Vlaamse microbioloog Willy Verstraete (emeritus Universiteit Gent). Baldocchi studeerde atmospheric science aan de University of California, Davis, promoveerde in 1982 aan de University of Nebraska in Lincoln en is nu hoogleraar biometreology aan de University of California, Berkeley. Trouet studeerde af als bio-ingenieur in Gent en promoveerde daar in 2004 op boomringonderzoek aan het El Niño-effect. Ze werkt sinds 2015 als dendrochronoloog bij het Laboratory of Tree-Ring Research in Tucson. Verstraete studeerde als bio-ingenieur in Gent en promoveerde in 1971 als microbioloog aan de Cornell University in Ithaca (VS). Hij was van 1979 tot 2011 hoogleraar microbiële ecologie en technologie in Gent.
Verschenen in Bionieuws 06 van 24 maart 2023
Paul Berg †
De Amerikaanse biochemicus en Nobelprijswinnaar Paul Berg (1926) van Stanford University is 15 februari overleden. Hij studeerde aan de Pennsylvania State University en promoveerde in 1952 aan de Case Western Reserve University in Cleveland. Hij was van 1960 tot zijn pensionering in 2000 hoogleraar biochemie aan Stanford University in California. In 1972 produceerde zijn onderzoeksgroep als eerste transgeen dna, door aan het genoom van het Simianvirus (SV40) genen van de Lambda-faag en E. coli-bacterie toe te voegen. Berg ontving in 1980 de Nobelprijs voor Chemie.
Future for Nature Awards
De Future for Nature Awards 2023 van 50 duizend euro zijn dit jaar toegekend aan drie getalenteerde, internationale natuurbeschermers: aan de Chileense Tomás Rivas Fuenzalida (34) voor de bescherming van roofvogels, de Oekraïense Alona Prylutska (33) voor de bescherming van dwergvleermuizen en de Zuid-Afrikaanse Pieter van Wyk (34) voor zijn zorg voor de Richtersveld-flora. De drie winnaars krijgen 21 april de prijs uitgereikt tijdens het FFN Award Event in Burgers’ Zoo, met milieu-econoom Pavan Sukhdev (Green Economy Initiative en The Economics of Ecosystems and Biodiversity) als eregast.
Vici’s
Onderzoeksfinancier NWO heeft 23 februari 34 gevorderde wetenschappers een Vici-beurs toegekend van maximaal 1,5 miljoen euro. Hieronder bevinden zich 14 levenswetenschappers: genoombioloog Tuncay Baubec (UU), tropisch epidemioloog Teun Bousema (Radboudumc), neurowetenschapper Ellen de Bruijn (UL), biomedisch technicus Patricia Dankers (TUE), immunoloog Niels Eijkelkamp (UMC Utrecht), cel- en biotechnoloog Floris Foijer (UMCG), structuurbioloog Bert Janssen (UU), nanobioloog Marleen Kamperman (RUG), medisch bioloog Cora Nijboer (UMC Utrecht), immunoloog Suzan Rooijakkers (UMC Utrecht), oceanograaf Erik van Sebille (UU), immunoloog Hermelijn Smits (LUMC), neurowetenschapper Ingo Willuhn (NIH-KNAW) en medisch geneticus Elzo de Wit (NKI).
Roadmap
Onderzoeksfinancier NWO heeft 20 februari negen aanvragen in de Nationale Roadmap voor Grootschalige Wetenschappelijke Infrastructuur gehonoreerd voor een totaalbedrag van 140 miljoen euro, waaronder vijf onderzoeksfaciliteiten met hoofdaanvragers in de levenswetenschappen: neurofysicus David Norris (Donders Instituut, RU) voor Dynamic (14 Tesla MRI-apparatuur), stamcelbioloog Christine Mummery (LUMC) voor orgaan- en ziektemodel hDMT INFRA StemCells, ecoloog Marcel Visser (NIOO-KNAW) voor LTER-LIFE (digitale tweelingen ecosystemen), neurowetenschapper Eric Reits (Amsterdam UMC) voor BioImaging-AM (geavanceerde microscopie) en aardwetenschapper Gerben Ruessink (UU) voor Δ-Enigma (infrastructuur voor rivierdelta-onderzoek).
Verschenen in Bionieuws 05 van 10 maart 2023
Jillian Banfield
De Australische geomicrobioloog Jillian F. Banfield (1959) van de University of California in Berkeley ontvangt 5 april de Van Leeuwenhoek Medal 2023 van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Microbiologie (KNVM). Ze krijgt als eerste vrouw deze eervolle onderscheiding, die slechts eens in de tien tot twaalf jaar wordt uitgereikt: aan onder meer Louis Pasteur (1895), Carl Woese (1992) en Craig Venter (2015). Banfield ontvangt de medaille voor haar pionierswerk om via metagenomics en proteomics allerlei microbiële gemeenschappen te bestuderen. Zij studeerde aardwetenschappen aan de Australian National University in Canberra, promoveerde aan de John Hopkins University in Baltimore en werkte daarna als hoogleraar aan de University of Wisconsin-Madison (1990-2001) en University of Tokyo (1996-1998). Banfield is sinds 2001 hoogleraar earth and planetary sciences bij UC Berkeley.
Wieland Meyer
De Duitse medisch mycoloog Wieland Meyer van de Australische University of Sydney en Curtin Medical School in Perth is vanaf 1 juli de nieuwe directeur van het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute-KNAW in Utrecht, als opvolger van mycoloog en fytopatholoog Pedro Crous. Meyer promoveerde in 1992 aan de Humboldt Universität in Berlijn op dna-typering van schimmelstammen. Hij werkte als postdoc en onderzoeker in de Verenigde Staten, Australië, Frankrijk en Brazilië, en is momenteel hoogleraar moleculaire medische mycologie in Sydney en gasthoogleraar bij Fondação Oswaldo Cruz in Rio de Janeiro. Hij leidt onderzoek naar de gistsoort Cryptococcus gattii, die long- en herseninfecties bij mensen en dieren kan veroorzaken.
KNAW Early Career Award
Twaalf jonge en vernieuwende onderzoekers ontvingen 14 februari een KNAW Early Career Award van 15 duizend euro en een kunstobject, onder wie: ecoloog Kathryn Barry (UU), chemisch bioloog Francesca Grisoni (TUE), biomedisch technoloog Annemieke Witteveen (UT) en klinisch geneticus Masoud Zamani Esteki (Maastricht UMC).
FEBS|EMBO Women in Science Award
De Duitse moleculair bioloog Sarah Teichmann (1975) van het Wellcome Sanger Institute en de University of Cambridge (VK) krijgt de FEBS|EMBO Women in Science Award 2023, voor haar onderzoek aan eiwitassemblages, regulatie van genexpressie en fenotypering van immuuncellen. Teichmann studeerde in Karlsruhe en Cambridge en promoveerde op onderzoek aan genoomevolutie. Ze werkte als postdoc bij University College London en werd in 2013 benoemd aan het Wellcome Sanger Institute en European Bioinformatics Institute (EMBL-EBI) als groepsleider celgenetica. Teichmann ontvangt haar award 9 juli op het 47ste FEBS-congres in Tours, Frankrijk.
Verschenen in Bionieuws 04 van 24 februari 2023
Heidy den Besten
Levensmiddelentechnoloog Heidy den Besten is in Wageningen benoemd tot persoonlijk hoogleraar ecologie van voedselpathogenen bij de leerstoelgroep Levensmiddelenmicrobiologie. Ze studeerde levensmiddelentechnologie in Wageningen en promoveerde in 2010 op stressonderzoek aan de pathogene voedselbacterie Bacillus cereus.
Cool & Van der Lekprijs
De Noord-Hollandse mycoloog Martijn Oud van paddenstoelenwerkgroep De Noordkop ontving 14 januari de Cool & Van der Lekprijs voor zijn verdiensten voor de Nederlandse Mycologische Vereniging. De prijs is voor de 18de keer toegekend en is vernoemd naar Catharina Cool en H.A.A. Van der Lek van het populaire Paddenstoelenboekje (1913).
ERC Proof of Concept Grants
De European Research Council maakte 26 januari de toekenning bekend van negentig Proof of Concept Grants van 150 duizend euro. Hieronder bevinden zich vier Nederlandse levenswetenschappers: biochemicus Tom Grossmann (VU), glycobioloog Hermen Overkleeft (UL), neuromechanicus Massimo Sartoni (UT) en immunoloog Annemiek van Spriel (Radboudumc).
Mendel Memorial Medal
Plantengeneticus Peter van Dijk (1957) ontvangt de Mendel Memorial Medal 2023 van het Moravisch Museum in Brno in Tsjechië voor zijn onderzoek naar het leven en werk van JohannGregor Mendel. Van Dijk is na de (onlangs overleden) humaan geneticus Hans Galjaard de tweede Nederlander die deze eer te beurt valt. De Mendellezing en uitreiking van de medaille vinden plaats op 8 maart op de Internationale Mendel Dag bij KeyGene in Wageningen.
M.W. Beijerinckprijzen
De Rotterdamse viroloog en griepexpert Ron Fouchier (1966) ontvangt 10 maart de M.W. Beijerinck Virologie Prijs, 35 duizend euro en een medaille. Hij studeerde biologie in Wageningen en promoveerde in 1995 in Amsterdam op moleculair onderzoek aan het aidsvirus hiv. Fouchier was postdoc in Philadelphia en is sinds 1998 verbonden aan de afdeling Viroscience van Erasmus MC, waar hij in 2007 werd benoemd tot hoogleraar moleculaire virologie. Hij ontving in 2008 een VICI-beurs, in 2013 de Huibregtsenprijs en is sinds 2016 KNAW-lid. Utrechtse viroloog Daniel Hurdiss (1990) krijgt de Beijerinck Premie voor jonge virologen ter waarde van 25 duizend euro. Hij studeerde en promoveerde als microbioloog aan de University of Leeds en werkt sinds 2018 als postdoc bij de Universiteit Utrecht.
Verschenen in Bionieuws 03 van 10 februari 2023
Mike Jetten
De Nijmeegse microbioloog Mike Jetten (1962) werd 13 januari eredoctor van de Technische Universiteit Delft. Hij studeerde moleculaire wetenschappen in Wageningen en promoveerde daar in 1991 op onderzoek aan anaerobe bacteriën. Hij werkte als postdoc in Boston, vanaf 1994 als biotechnoloog in Delft en werd in 2000 hoogleraar ecologische microbiologie in Nijmegen en in 2002 tevens bijzonder hoogleraar milieumicrobiologie in Delft. Hij ontving twee ERC Advanced Grants (2008 en 2013), een Spinozapremie (2012) en is sinds 2020 hoofdredacteur van het Anthonie van Leeuwenhoek Journal of Microbiology.
Marnix Medema
Bioloog Marnix Medema (1986) is in Wageningen benoemd tot persoonlijk hoogleraar bioinformatica. Hij studeerde biologie in Nijmegen en promoveerde in 2009 in Groningen op onderzoek aan antibiotica-ontwikkeling. Medema werkte daarna bij het Max Planck Institute for Marine Microbiology in Bremen en zit sinds 2015 bij Wageningen Plant Research.
Rens Voesenek
Plantenwetenschapper Rens Voesenek (1957) van Universiteit Utrecht is 11 januari benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw voor zijn wetenschappelijke en bestuurlijke prestaties. Hij studeerde biologie in Nijmegen en promoveerde daar in 1990 op fysiologisch onderzoek aan zuring. Voesenek werd in 1999 hoogleraar ecofysiologie van planten in Utrecht, was daar vice-decaan onderwijs, sinds 2018 faculteitshoogleraar en momenteel hoofd departement biologie. Hij is initiator en voorzitter van de landelijke Raad voor de Biologie.
Sip van Wieren †
Bioloog Sip(ke) van Wieren (1951) is 21 december in zijn woonplaats Bennekom overleden. Hij studeerde biologie in Groningen en promoveerde in 1996 in Wageningen op onderzoek aan hoefdieren. Hij onderzocht onder meer rendieren op Spitsbergen, zeehonden in de Waddenzee, begrazing door Schotse hooglandrunderen op de Veluwe en tekenverspreiding in dienst van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer, Staatsbosbeheer, de Vrije Universiteit Amsterdam en vanaf 1988 tot 2017 als onderzoeker bij de universiteit van Wageningen.
Verschenen in Bionieuws 02 van 27 januari 2023
Roeland van Ham
Bioloog en bioinformaticus Roeland van Ham wordt per 1 april directeur van plantveredelingsbedrijf KeyGene in Wageningen. Hij volgt Arjen van Tunen op die KeyGene 18 jaar leidde. Van Ham studeerde biologie in Utrecht en promoveerde daar in 1994 op onderzoek aan chloroplast-dna in crassula-vetplanten. Hij werkte als postdoc in Valencia en York en als groepsleider microbiële genetica bij Centro de Astrobiologia in Torrejón de Ardoz. Van 2003 tot 2011 was Van Ham clusterleider bioinformatica bij Plant Research International en sindsdien hoofd bioinformatica en modelering bij KeyGene. Daarnaast is hij vanaf 2015 in Delft parttime hoogleraar plant computational biology en sinds 2020 tevens wetenschappelijk directeur van het AgTech Institute.
Tijs Goldschmidt
Evolutiebioloog en schrijver Tijs Goldschmidt (1953) ontvangt dit jaar de 75ste P.C. Hooftprijs – 60 duizend euro en een bronzen beeldje – voor zijn beschouwend proza. Hij studeerde biologie in Amsterdam en Leiden en promoveerde in 1989 in Leiden op veldonderzoek aan de cichliden in het Victoriameer. Over dit onderzoek schreef hij ook het bekroonde publieksboek Darwins hofvijver (1994) en sindsdien werkt hij als schrijver en essayist. Zijn essaybundel Wolven op het ruiterpad (2022) werd afgelopen jaar nog bekroond met de Jan Wolkersprijs voor het beste Nederlandse natuurboek.
Dik Mevius †
Veterinair microbioloog Dik Mevius (1954), oud-medewerker van Wageningen Bioveterinary Research in Lelystad, is 22 november overleden. Hij studeerde diergeneeskunde in Utrecht en promoveerde daar in 1990 op antibioticumtoepassing bij kalveren. Mevius begon in 1994 bij het toenmalige Centraal Diergeneeskundig Instituut in Lelystad en werd in 2007 hoogleraar antimicrobiële resistentie in Utrecht. Hij ging in 2019 met pensioen, was sinds 2014 Officier in de Orde van Oranje Nassau en naast oprichter van de Autoriteit Diergeneesmiddelen ook voorvechter van verantwoord antibioticagebruik bij landbouwhuisdieren.
Entomologieprijzen
Op de Entomologendag van 16 december is de NEV-Dissertatieprijs 2022 van de Nederlandse Entomologische Vereniging toegekend aan het proefschrift Down to the roots: Plant-mediated interactions between shoot- and rootfeeding insect herbivores waarop entomoloog Peter Karssemeijer in Wageningen promoveerde. De Uyttenboogaart-Eliasen Stichting-Masterprijs ging naar de masterthesis Speciation in Sundaland: museomics reveals patterns of diversification in Troides birdwings (Lepidoptera: Papilionidae) over de Aziatische vogelvleugelvlinders van biologiestudent Corné van der Linden.
Paleobiologische prijzen1
Geoloog en hermietkreeftexpert René Fraaije, directeur van het Oertijdmuseum in Boxtel, is 26 november benoemd tot eerste erelid van de Paleobiologische Kring tijdens het internationale symposium Jurassic Giants. Fraaije richtte in 1984 de Stichting de Ammonietenhoeve op, die inmiddels is uitgegroeid tot het grootste geologisch museum in Nederland, met oertijdtuin en dinosaurushal.
Venture Challenge1
De Utrechtse startup PrecorDx is 24 november op de Dutch Life Science Conference in Oegstgeest uitgeroepen tot winnaar van de Venture Challege Fall 2022 en ontving 25 duizend euro. PrecorDX is ontstaan uit de Computational Imaging-groep van Nico van den Berg (UMC Utrecht) en maakt gebruik van een nieuwe diagnostische module voor hartfalen gebaseerd op Radio-Frequency Sensing-technologie.
Verschenen in Bionieuws 01 van 13 januari 2023 (1 met uitzondering van de onderste twee vermeldingen)