Door Jos van der Zanden - 23-02-2018 - December 2017
ALEXANDRE THARAUD
Toen ze twintig jaar geleden overleed, was ook Nederland in rouw. De emotievolle stem van ‘de zwarte dame’ (ze ging vaak in een elegant zwart gehuld) stond samen met die van Jacques Brel model voor het Franse naoorlogse melancholieke chanson. Maar ook als activiste had Barbara een spoor getrokken. Haar tomeloze inzet voor de fondsenwerving om aids te behandelen, eind jaren tachtig, leverde haar een benoeming op in het Legioen van Eer, Frankrijks belangrijkste onderscheiding. Mensenrechtenschendingen gingen haar ook aan het hart. Niet zelden liep ze de barricaden op om misstanden aan te klagen.
Typisch Franse melancholie
Misschien was het wel Barbara’s onconventionele, diplomatiek onhandige maar altijd betrokken houding die pianist Alexandre Tharaud ertoe bracht om een dubbel-cd met haar chansons uit te brengen. Al sinds jaar en dag weet de Fransman zijn omgeving te verbazen met bizarre uitlatingen, gedragingen en ideeën. ‘Een rare snijboon’, zo omschreef
de Volkskrant hem
Foto: Marco Borggreveeens. Opschudding veroorzaakte hij door geen piano in zijn huis te dulden, barokmuziek op de vleugel uit te voeren, te acteren in bioscoopfilms, op een ludieke manier te componeren en zijn website te vullen met enkel foto’s van zijn handen.
Een Satie-achtige excentriciteit die hem zowel hoon als bewondering bracht. ‘Ik was op Barbara’s begrafenis,’ zegt Tharaud, ‘en op die dag zwoer ik dat ik ooit een cd zou maken met haar chansons. Daar was tijd voor nodig. En zangers natuurlijk.’ Voor zijn
hommage à Barbara wist Tharaud in de loop der tijd een uiteenlopend scala aan zangers en zangeressen te strikken, erg verschillend in stijl, cultuur en generatie. Juliette Binoche, Vanessa Paradis, Jane Birkin, Radio Elvis, Tim Dup, Jean-Louis Aubert – om er een paar te noemen. Uit de klassieke hoek verlenen violist Renaud Capuçon, klarinettist Michel Portal en het Modigliani Quartet hun medewerking aan deze dubbel-cd. Tharaud zelf begeleidt. Aan de piano, natuurlijk, maar soms hanteert hij ook een elektrisch orgel of een keyboard, de celesta of slagwerk. Geen halsbrekende pianoacrobatiek dit keer, eerder een mild, warm bad, verleend aan expressieve melodieën. Wat vooral telt bij deze chansons is de poëtische reflectie. Veel van Barbara’s chansons zijn bedachtzaam. Niet honingzoet of sentimenteel, maar doorleefd expressief, beladen met die typisch Franse melancholie. Tharaud neemt de originele begeleiding van de accordeon over en geeft de liederen daarmee een eigenaardig klassiek tintje, hij maakt ze extra ingetogen. Wanneer in de tophit
Mes Hommes (track 4) accordeonist Roland Romanelli de begeleiding voor zijn rekening neemt, is het contrast dan ook enorm.
Alle opnamen zijn tamelijk close gemaakt, dicht in de microfoon. Dat geeft het toch al intieme karakter van deze chansons een extra dimensie. Veel gefluister, valse lucht, subtiele accenten, zoals we die kennen uit de lichte muziek. Tharaud tracht daar op de piano een dichterlijke romantiek tegenover te plaatsen, waardoor een wonderlijk amalgaam ontstaat. Barbara zou er vast erg mee in haar nopjes zijn geweest.
ALEXANDRE THARAUD 29 NOVEMBER CONCERTGEBOUW, AMSTERDAMWWW.CONCERTGEBOUW.NL 
BARBARA
ALEXANDRE THARAUD, JULIETTE BINOCHE e.a. ERATO 0190295759155 (2CD)
VKZ.NL/17656