DOOR STEIJN VAN SCHIE - FOTO: LUC WILLEMSE - 31-10-2025 - Entomologie
Leden van de Nederlandse Entomologische Vereniging tijdens een zomerexcursie van hun vereniging.
Al sinds 1845 verenigt de Nederlandse Entomologische Vereniging mensen met een fascinatie voor insecten, van veldbioloog tot moleculair onderzoeker.
Een vereniging waar een microscopische sluipwesp naast een poster over genregulatie hangt, en een vergeeld verzamelboek net zo relevant kan zijn als een moderne dataset. Zo laat de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV) zich het best omschrijven: een kruispunt van veld en lab, waar amateurs en professionals al 180 jaar kennis over insecten delen en verrijken. Dit najaar viert de NEV op 29 november haar 180-jarig bestaan – eigenlijk had het 175-jarig jubileum al in 2020 moeten plaatsvinden, maar corona gooide roet in het eten. De vereniging telt tegenwoordig ongeveer achthonderdvijftig leden, van onbetaald tot professioneel onderzoeker. Vicevoorzitter Eveline Verhulst, entomoloog aan Wageningen Universiteit, ziet daarin de kracht van de vereniging: ‘Je vindt hier iedereen die iets met insecten heeft, van iemand die met een schepnet in het veld staat tot iemand die in het lab dna-sequenties uitpluist. Die mengeling van mensen houdt de vereniging levend.’
Kloof
Voorzitter Erik van der Spek, oud-boswachter op Texel, bekijkt het vanuit de praktijk. ‘Ik kom uit de hoek van de stuifduinen en nestgelegenheid voor bijen en graafwespen,’ zegt hij. ‘Daar leer je hoe alles samenhangt: water, bodem, planten en insecten. In de NEV zie ik datzelfde principe terug: iedereen kijkt vanuit zijn eigen invalshoek, maar we leren van elkaar omdat we die verbanden delen.’
Toch merkt Van der Spek dat de kloof tussen veld en lab groeit. De jaarlijkse Entomologendag, met parallelsessies, posters en prijzen, is inmiddels vooral een podium voor onderzoek uit laboratoria van de universiteiten. ‘Voor veel veldbiologen is dat minder aansprekend geworden,’ zegt hij. ‘Eerder waren er ook verhalen van ecologische onderzoekers; we hopen dat dit weer terug kan komen.’ Verhulst vult aan: ‘We willen dat de NEV een plek blijft waar iedereen elkaar ontmoet, of je nu onderzoek doet of gewoon nieuwsgierig bent naar wat er vliegt.’
Zomerweekenden
De NEV is opgebouwd uit ruim tien secties – van kevers en mieren tot dagvlinders, bijen en insectenbeheer – die hun eigen excursies en bijeenkomsten organiseren. Daarnaast zijn er vier landelijke bijeenkomsten per jaar, met als hoogtepunt de zomerweekenden waarop leden samen inventariseren. ‘Daar proef je het echte verenigingsgevoel,’ zegt Van der Spek. ‘Iedereen trekt er samen op uit, van doorgewinterde experts tot mensen die net beginnen.’
De NEV is opgebouwd uit ruim tien secties – van kevers en mieren tot dagvlinders, bijen en insectenbeheer
Verjonging staat daarbij hoog op de agenda. Daarvoor zoekt de vereniging samenwerking met jeugdorganisaties als de NJN en JNM om jongeren met een interesse voor insecten vast te houden na hun tijd bij de jeugdbonden. Tijdens het jubileumsymposium organiseert de vereniging daarom met de jeugdbonden ook een determinatiemiddag. ‘Je ziet bij jonge mensen het kwartje vallen zodra ze zelf een soort op naam weten te brengen,’ zegt Van der Spek. ‘Die verwondering is wat mensen bij de vereniging houdt.’
Bindmiddel
Naast de bijeenkomsten vormt ook de kennisinfrastructuur een belangrijk bindmiddel. Kort na de oprichting in 1845 begon de NEV met het opbouwen van een eigen bibliotheek, inmiddels een van de grootste entomologische collecties van Europa. Sinds 2014 is die in bruikleen bij Naturalis in Leiden, maar de NEV blijft eigenaar en betaalt de abonnementen en aanwinsten. Ook geeft de vereniging verschillende publicaties uit: van het Nederlandstalige verenigingsblad Entomologische Berichten en het wetenschappelijke tijdschrift Entomologia Experimentalis et Applicata , tot de Entomologische Tabellen , compacte boekjes met determinatiesleutels en verspreidingsgegevens. Tijdens het jubileum wordt bovendien een vernieuwde versie van Klasse gelanceerd, een softwarepakket waarmee leden hun insectencollecties digitaal kunnen beheren en koppelen aan databanken. De NEV draait op vrijwilligers, met minimale betaalde ondersteuning voor administratie en redactie. Contributies en royalty’s uit de tijdschriften vormen de financiële basis. ‘Bestuursfuncties bezetten is overal lastig,’ erkent Van der Spek, ‘maar tot nu toe lukt het om de stoelen gevuld te houden.’
Met initiatieven als de verkiezing van Insect van het Jaar en plannen voor een landelijke insectenweek zoekt de vereniging de publieke aandacht. ‘Zo laten we zien hoe veelzijdig insecten zijn,’ zegt Verhulst. ‘Ze zijn bestuivers, plaagbestrijders en voedsel tegelijk – maar vooral fascinerende dieren die het waard zijn om te bestuderen.’
BEDRIJF: Nederlandse Entomologische Vereniging
PRODUCT: kennisuitwisseling en publicaties over insecten
AANTAL MEDEWERKERS: minder dan 1 fte (vrijwilligersorganisatie)
OMZET: niet van toepassing
BIJZONDERHEDEN: een van de oudste wetenschappelijke verenigingen van Nederland en beheert een van de grootste entomologische bibliotheken van Europa