DOOR GERT VAN MAANEN - FOTO: KIRK ZUFELT - 19-09-2025 - Zoölogie
Een vale pijlstormvogel broedt uitsluitend op de Balearen in de Middellandse Zee. Foto: Kirk Zufelt.
De ernstig bedreigde vale pijlstormvogel wist uitsterven te voorkomen door veelvuldig vreemd te gaan.
De vale pijlstormvogel (Puffinus mauretanicus) broedt op de Balearen en geldt als een vlaggenschipsoort voor biodiversiteit. De soort staat als ‘ernstig bedreigd’ op de rode lijst en is daarmee de meest bedreigde zeevogel van Europa. Genetici van de Universiteit van Barcelona tonen nu aan dat juist hybridisatie met de mediterrane pijlstormvogel (Puffinus yelkouan) de soort voor uitsterven heeft behoed (PNAS, 20 augustus). De genenuitwisseling, die meerdere keren heeft plaatsgevonden, is zelfs doorslaggevend geweest voor het behoud van de genetische diversiteit en aanpassing aan het natuurlijke habitat. Dit laat zien dat hybridisatie ‘cruciaal kan zijn voor behoud van genetische diversiteit in bedreigde taxa’.
Beide soorten zijn lange tijd beschouwd als ondersoorten van de wijdverspreide noordse pijlstormvogel (Puffinus puffinus), die broedt op eilanden in de Atlantische Oceaan. De vale pijlstormvogel broedt uitsluitend op de Spaanse Balearen in de westelijke Middellandse Zee. De populatie wordt daar geschat op slechts 1.800 tot 2.500 broedparen, waarvan ongeveer de helft op Mallorca broedt. De invloed van hybridisatie met P. yelkouan is het grootst op het oostelijk gelegen Menorca, met een afnemende gradiënt richting Ibiza en Formentera. Buiten het broedseizoen is de vale pijlstormvogel op veel meer plaatsen te vinden: in de Golf van Biskaje, Zuid-Engeland en (soms) op de Noordzee.
De genusnaam Puffinus stamt uit 1760, komt van de Franse zoöloog Mathurin Jacques Brisson en is waarschijnlijk te herleiden op het Franse woord voor pijlstormvogel: puffin. Opmerkelijk genoeg tevens de aanduiding voor een voormalige delicatesse: een uitgehard vet nestjong van een pijlstormvogel. De Franse naam voor de kleurige puffin of papegaaiduiker (Fratercula arctica) is overigens macareux. De Britse ornitholoog Percy Lowe bedacht in 1921 de (onder)soortaanduiding mauretanicus, die verwijst naar de Noord-Afrikaanse regio Mauritanië waar zijn type-exemplaar vandaan kwam. Dat deze soort broedt en vreemdgaat op de – toen nog zedige – Balearen was hem ook niet bekend.