DOOR GERT VAN MAANEN - FOTO'S: MUSEUM FÜR NATURKUNDE, BERLIN & CHRISTIAN FROTH E.A. - 17-01-2025 - Paleobiologie
Het meest complete, Berlijner exemplaar van een Archaeopteryx-fossiel, met veerindrukken. Foto: Museum für Naturkunde, Berlin
Voor het eerst is een fossiel van de iconische oervogel Archaeopteryx beschreven die is gevonden door een Nederlander: Jonathan Wallaard, conservator van Het Oertijdmuseum in Boxtel.
Het is officieel. De fossiele skeletresten die de Nederlandse paleontoloog en conservator Jonathan Wallaard van Het Oertijdmuseum in Boxtel in mei 2019 vond in een Duitse groeve bij Mühlheim, behoren tot de oervogel Archaeopteryx. Dat publiceert Wallaard samen met een internationaal team experts op 3 januari in Fossil Record. Het is het veertiende gevonden exemplaar van deze iconische oervogel en het eerste met een Nederlandse ontdekker. Archaeopteryx geldt nog steeds als een evolutionaire schakel (‘missing link’) tussen de allereerste vogels (Euavialae) en dinosaurussen.
ONBESCHRIJFELIJK
‘Het moment dat je dat stuk in je handen hebt, is onbeschrijfelijk’, vertelt Wallaard 6 januari tegen lokale tv-zender DTV-Nieuws. ‘Ik was samen met mijn vader aan het zoeken naar eventuele fossielen in Zuid-Duitsland. Al vrij snel vond ik toen dit fossiel, maar ik wist niet gelijk dat het om een primitieve vogel ging.’ Het betreft resten uit het Late Jura van ongeveer 150-145 miljoen jaar oud in meerdere fragmenten lithografische kalksteen: de rechtervoorpoot, -schouder en delen van de linkervoorpoot en van beide achterpoten. Veerafdrukken zijn niet gevonden. Vanwege de staat van de resten en lastige taxonomie op soortniveau is alleen identificatie mogelijk tot op het genus Archaeopteryx.
Het originele fossiel verblijft vanwege Duitse wetgeving in het Staatliches Museum für Naturkunde in Karlsruhe. Het Oertijdmuseum houdt rondom de afgietsels nu een speciale tentoonstelling over de toenmalige leefomgeving in het Altmühltal: een tropische lagune. (GvM)
Een paar fragmenten van het nu beschreven Archaeopteryx-fossiel: met delen van de linkerarm en de rechterarm. Foto: na de eerste voorbereiding. Bron: Christian Foth e.a., Fossil Record, 2025.